د روغتیا نړیوال سازمان د افغانستان د بېړني روغتیایي وضعیت په اړه د اکتوبر میاشتې راپور خپور کړ.

په‌دې راپور کې ویل شوي چې، د اکتوبر په میاشت کې په افغانستان کې تر ۱۳۴ زره زیاتو کسانو په ۱۱۷ روغتیایي مرکزونو او روغتونونو کې، چې د دې سازمان تر ملاتړ لاندې دي، طبي مشورې ترلاسه کړي دي.

راپور زیاتوي چې شدید اوبلن نس‌ناستی، د بدن د اوبو کمېدا، د ډینګې تبه، شری او کوویډ-۱۹ د اکتوبر په میاشت کې عامې ناروغۍ وې.

د روغتیا نړیوال سازمان همداراز وايي چې، د نشه‌يي توکو د درملنې له ۱۲ مرکزونو سره یې په افغانستان کې مرسته کړې ده.

که‌څه هم د طالبانو حکومت د اروپایي اتحادیې د پروژو د تطبیق په څرنګوالي نیوکه کړې، خو دغه اتحادیه وایي چې، په افغانستان کې یې له خلکو سره د مرستې لپاره د لسګونو میلیونو یورو په ارزښت پروژې روانې دي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر دولتي خبري اژانس د دوشنبې په ورځ راپور ورکړ چې، د کرنې وزارت معین مولوي صدراعظم عثماني د افغانستان لپاره د اروپایي اتحادیې له ځانګړي استازي توماس نیکلاسن سره په کتنه کې د ځینو پروژو د لوړو اداري لګښتونو په اړه نیوکه وکړه.

مولوي صدراعظم عثماني ويلي: "هغه پیسې چې د افغانستان خلکو ته ځانګړې کېږي، له بده‌مرغه زیاتره د پروژو له لارې په اداري لګښتونو مصرفیږي."

خو ښاغلي نیکولاسن په ځواب کې ویلي چې، اروپایي اتحادیه په اوسني وخت کې په افغانستان کې د ۴۴ میلیون یورو په ارزښت پروژې لري، چې له هغې به تقریباً یو میلیون خلک ګټه پورته کړي.

د افغانستان او زمبابوې د کرکټ ملي لوبډلې به سبا (چهارشنبې) د درې شل اوره سیالیو د لړۍ په لومړۍ مسابقه کې مخامخ شي.

په پام کې ده چې دواړه لوبډلې دوهمه سیالي د جمعې په ورځ، چې د دسمبر ۱۳مه کېږي او همداراز د شنبې په ورځ، چې د دسمبر ۱۴مه ده، دوې نورې شل اوره سیالۍ وکړي.

دواړه لوبډلې همداراز د دسمبر په ۱۷مه، ۱۹مه او ۲۱مه په درې یو ورځنیو یا پنځوس اوره سیالیو کې هم مخامخ کېږي.

ورپسې په پام کې ده چې دواړه لوبډلې دوې ټېست سیالۍ وکړي.

د دوی لومړۍ ټېسټ‌‌‌لوبه د دسمبر په ۲۶مه پیلیږي او ټاکل شوې ده، چې دوهمه د جنورۍ په دوهمه پیل شي.

دا مسابقې د زمبابوې په کوربه‌‌‌توب په هرارې کې کېږي.

د جنسیتي برابرۍ لپاره د استرالیا سفیرې سټیفني کوپس کمپبل، د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د ښځو له چارواکو سره په کتنه کې د طالبانو تر واک لاندې د افغان ښځو او ماشومانو د ستونزو په اړه خبرې وکړي.

د افغانستان لپاره د استرالیا سفارت پرون (دوشنبې) په ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې، د ملګروملتونو د استازو او اغلې کوپس خبرې د افغانستان د ښځو او ماشومانو پر وړاندې د بشري حقونو او بشري ستونزو پر حل متمرکزې و.

په یوه جلا غونډه کې چې د افغانستان لپاره د استرالیا سفارت له لوري جوړه شوې وه، کمپبل له افغان محصلانو سره د جنسیتي برابرۍ، تعلیم او د ځوانانو لپاره د فرصتونو د زیاتولو په اړه خبرې وکړې او د افغانانو د راتلونکي نسل د ځواکمنولو پر اهمیت یې ټینګار وکړ.

تر دې مخکې د استرالیا د بهرنیو چارو وزیرې پیني وانګ، په طبي انستیتیتونو کې د نجونو پر زده‌کړه د طالبانو د بندیز وروستۍ پرېکړه وغندله او ویې ویل چې، دا د افغان ښځو لپاره پاتې تعلیمي او کاري فرصتونه له‌منځه وړي.

د طالبانو یوې مخالفې ډلې، د افغانستان د ملي مقاومت جبهې ادعا وکړه، چې په فاریاب ولایت کې د دوی په برید کې د طالبانو یو تن وژل شوی او دوه نور ټپیان شوي دي.

د دې جبهې له‌‌خوا په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې دغه برید تېره شپه د فاریاب ولایت په قیصار ولسوالۍ کې د طالبانو پر ګزمه شوی دی.

طالبانو تر اوسه د دې ادعا په اړه څه نه‌دي ویلي.

د ازادې اروپا / ازادي راډیو په خپلواکه توګه دا ادعا تاییدولی نه‌شي.

په اسلام‌اباد کې د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان د سفارت سرپرست سردار احمد شکېب د پاکستان له بهرنیو چارو وزیر او د صدراعظم له مرستیال محمد اسحاق ډار سره د دواړو لوریو د اړیکو پر پیاوړتیا خبرې وکړې.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت نن دوشنبه پر خپله ایکس‌پاڼه لیکلي، چې دواړو لوریو د پاکستان او افغانستان پر ژورو اړیکو خبرې وکړې او پرېکړه یې وکړه، دا اړیکې لا پیاوړې کړي.

وړاندې لیکل شوي، چې په‌‌دې کتنه کې د افغانستان لپاره د پاکستان نوي ګمارل شوي استازي محمد صادق هم برخه درلوده.

صادق تېره اوونۍ یو وار بیا د افغانستان لپاره د پاکستان د ځانګړي استازي په توګه وټاکل شو.

د پاکستان پخوانی ځانګړی استازی اصف درانی په وږي/ سنبلې میاشت کې له دندې لیرې کړای شو.

پاکستان د ګوتو په شمېر هېوادونو له ډلې دی، چې د طالبانو ډیپلوماتان یې منلي او په کابل کې یې سفارت فعال دی، خو پاکستاني چارواکو په وروستیو کې په وار وار ادعا کړې، چې د تحریک طالبان پاکستان جګړه‌مار د افغانستان په خاوره کې حضور لري او د طالبانو حکومت یې په وړاندې اقدام نه‌کوي.

خو پر افغانستان واکمنو طالبانو د افغانستان په خاوره کې د پاکستاني طالبانو د حضور موضوع رد کړې او ویلي دي، چې هېچا ته اجازه نه ورکوي، چې د افغانستان له خاورو د نورو هېوادونو پر خلاف کار واخلي.

د ملګرو ملتونو یو بنسټ وايي، په افغانستان کې ۶ میلیونه او ۶۰۰زره وګړي سرپناه ته اړتیا لري.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمېشنرۍ په یوه راپور کې چې پرون د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همږغۍ ادارې یا اوچا پر خپله ویبپاڼه (ریلیف ویب) خپور کړی دا خبره کړې ده.

په راپور کې ویل شوي، د ستنېدونکو لوی شمېر، اقلیمي بدلون، د بېکارۍ او بېوزلۍ زیاتوالی، دغه راز د زلزلو او سېلابونو په څېر طبیعي افتونه، سرپناه ته د اړتیا د زیاتېدو عمده علتونه ګڼل کېږي.

په راپور کې راغلي چې د ۲۰۲۳م کال په اکټوبر میاشت کې په هرات کې د زلزلو له کبله څه باندې ۴۸زره کورونه زیانمن یا هم ویجاړ شول.

وړاندې راغلي چې روان میلادي کال په ټول افغانستان کې سېلابونه هم د استوګنې د څه باندې ۱۸زره او ۴۶۰ کورونو د زیانمنېدو او ویجاړېدو سبب شول.

افغانستان د اقلیمي بدلونونو له کبله لسو زیانګالو هېوادونو له ډلې دی.

په دغه هېواد کې په میلیونونو کسان د سرپناه تر څنګ بشري مرستو ته اړتیا لري.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې د شمېرو له مخې، په افغانستان کې دا مهال بشري مرستو ته د اړو کسانو شمېر تر ۲۷ میلیونو زیات دی.

د امریکا د متحدو ایالتونو او قطر دوو استازو د افغانستان پر وضعیت خبرې وکړې.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت پرون یکشنبه ویلي چې د قطر د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي فیصل بن عبدالله ال‌حنزاب، د افغان ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا د متحدو ایالتونو له ځانګړې استازې رینا امیري سره د دوحې فورم د غونډې په څنډه کې کتلي او د دواړو لوریو د نږدې اړیکو تر څنګ یې په افغانستان کې د ثبات د ټینګښت لپاره پر نړیوالو هڅو خبرې وکړې.

په دې اړه نور تفصیل نه دی ورکړل شوی.

قطر تېره شنبه او یکشنه د دوحې فورم د غونډې کوربه و.

قطر له هغو ګوتو په شمېر هېوادونو دی چې له طالبانو سره نږدې اړیکې لري او د طالبانو سیاسي دفتر لا هم په کې فعال دی.

په تېرو څه باندې درېیو کلونو کې چې طالبانو پر افغانستان ولکه ټینګه کړې د افغانستان لپاره د لوېدیځ اکثر سفارتونه د قطر له پلازمېنې دوحې فعالیت کوي.

د افغانستان د فوټبال د اتلانو لیګ د څلورم پړاو په دویمه اوونۍ کې به نن دوشنبه دوې لوبې وشي.

په لومړۍ لوبه کې به د عینو مېنې او موج ساحل لوبډلې او په دویمه لوبه کې به د خادم ایف‌سي او سرخ پوشان لوبډلې له یو بل سره مخامخې شي.

په پرونیو سیالیو کې د استقلال لوبډلې یو د صفر په مقابل کې د جوانان لوبډلې ته ماتې ورکړه او د اټک انرژي لوبډلې د خراسان فاریاب لوبډلې ته دوه د صفر په وړاندې ماتې ورکړه.

د افغانستان د فوټبال د اتلانو ليګ د سیالیو څلورم پړاو د جمعې په ورځ په هرات کې د ۱۲ لوبډلو په ګډون پیل شو.

د طالبانو د کورنیو چارو سرپرست وزیر سراج‌الدین حقاني یوځل بیا په غیرمستقیم ډول د خپل مشرتابه پر تګلارو نیوکه کړې ده.

نوموړي پرون یکشنبه د کابل د ارغندې مدرسې فراغت غونډې ته ویلي، حکومت یې باید داسې کارونه ونه کړي چې خلک له اسلامه زړه توري کړي.

هغه ویلي: "که زمونږ په نظام کې خلک مفسد شول او خلک کفر ته ولاړل، بیا خو دا معنا ده چې زمونږ تنګ نظري چې کومه ده، زمونږ فکر چې کوم دی، له اسلامي نظام سره مو وفا ونه کړه، بلکې زمونږ کمزورتیا ګڼلې کېږي. فکر به داسې نه کوئ چې نه، نن نه وروسته زه واکمن یم، که مې خبره څوک مني ودې مني، که نه هیڅ اسمان نه پرې ړنګېږي. نه، ته خدای ته مسوول یې."

که څه هم حقاني په مستقیم ډول د چا نوم یاد نه کړ، خو دغه څرګندونې یې داسې مهال کېږي چې طالبانو تېره اونۍ په طبي انستیتیوتونو کې هم د نجونو پر زده کړو بندیز ولګوه چې پراخ کورني او نړیوال غبرګونونه یې وپارول.

تر دې وړاندې هم حقاني او د طالبانو د کابینې یوشمېر نورو غړو د خپل مشر ملا هبت‌الله اخندزاده پر یوشمېر تګلارو او فرمانونو غیر مستقیمې نیوکې کړي دي.