د بخښنې نړیوال سازمان وایي، د افغانستان واکمنان باید سملاسي ټول هغه فرمانونه بېرته لغوه کړي چې له مخې یې د ښځو او نجونو بشري حقونه تر پښو لاندې شوې دي.

دغه سازمان د چهارشنبې په ورځ ناوخته پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي، افغانستان کې د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بریدونه شوي چې په وینا یې د ښځو د ژوند ټولې برخې یې متاثره کړې دي.

دوی دغه اندېښنه داسې مهال ښيي چې د طالبانو د امرباالمعروف او نهی عن‌المنکر په قانون کې چې تېره اګست میاشت کې توشیح او رسمي جریده کې خپور شو، د ښځو غږ عورت بلل شوی دی.

د امر باالمعروف او نهی عن‌المنکر وزیر خالد حنفي تازه ویلي، کله چې یوه بالغه ښځه لمونځ ادا کوي او یوه بله بالغه ښځه یې له مخې تېرېري، دا لمونځ کوونکي ښځه اجازه نه لري چې "الحمدلله" او "سبحان الله" ووایي.

پر دې سربېره، افغانستان کې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر تعلیم هم بندیز لګول شوی او ښځې په اکثرو ادارو کې له کار کولو منع شوي دي.

د ملګرو ملتونو په ګډون بېلابېلو نړیوالو ادارو تر دې وړاندې له طالبانو غوښتي چې د ښځو حقونه اعاده کړي، خو طالبان بیا وایي، ښځو ته یې په اسلامي چوکاټ کې حقونه ورکړي دي.

د سولې او ازادۍ لپاره د ښځو غورځنګ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینېټ د تازه راپور هرکلی وکړ.

د بینېټ په دغه راپور کې چې تېره دوشنبه خپور شو، د ځینو باوري سرچینو په حواله د طالبانو په زندانونو کې پر ښځو د جنسي ځورونې او تېریو خبره هم شوې ده.

د سولې او ازادۍ لپاره د ښځو غورځنګ وايي، دغه راپور هغه جنایتونه بربنډوي چې نه یوازې له نړیوالو قوانینو بلکې له اسلامي، انساني او اخلاقي اصولو هم سرغړونې ښيي.

د افغان ښځو دغه غورځنګ له ځینو نړیوالو بنسټونو غوښتنه کړې چې له طالبانو سره د دغو سرغړونو د دوام له کبله حساب کتاب وکړي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو راپور ورکوونکی ریچارډ بینېټ یو "عقده‌یي شخص" یاد کړی او وايي دغه راپور یې هم د همدې عقدې له مخې برابر کړی دی.

د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وايي، له نورو فعالانو سره یوځای یې د بریتانیا د پارلمان له غړو او وزیرانو غوښتنه وکړه، هغه څه په رسمیت وپېژني چې د طالبانو د رژیم له‌خوا جنسیتي اپارټایډ یا تبعیض ګڼل کېږي.

ملالې پرون پر خپله ایکسپاڼه لیکلي: "موږ باید د افغان نجونو او ښځو پر وړاندې د جنایتونو له کبله له طالبانو سره حساب- کتاب وکړو."

هغې زیاته کړې چې تمه لري د پارلمان غړي او حکومت د کوټلو اقداماتو له لارې دا موضوع تعقیب کړي.

د طالبانو پر حکومت انتقادونه کېږي چې د نجونو او ښځو پر وړاندې یې له تبعیض ډکه پالیسي خپله کړې او لا هم دوام لري.

نجونې لا هم تر شپږم ټولګي پورته نور تعلیم نه شي کولی او د دوی پر وړاندې یې د پوهنتونونو دروازې هم تړلې دي.

ښځې او نجونې نه‌شي کولی په ملي او نړیوالو غیردولتي موسسو او اکثرو دولتي ادارو کې کار وکړي.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینېټ په خپل نوي راپور کې یو وار بیا په افغانستان کې د بشري حقونو له خرابېدونکي وضعیته اندېښنه ښودلې ده.

هغه ویلي، طالب چارواکو نړیوالو قوانینو ته د درناوي د ادعاوو خلاف عمل کړی او د بشري حقونو څخه یې بې شمېره سرغړونې کړي دي.

طالب چارواکو سمدستي د بینېټ د نوي راپور په اړه څه نه دي ویلي، خو مخکې یې هغه تورن کړی چې پروپاګند کوي او له همدې امله یې افغانستان ته له سفر منع کړی.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد ادعا کړې چې ریچارډ بینېټ د ده په خبره د افغانستان پر ضد د پروپاګند دنده په غاړه درلوده، په پروپاګند بوخت و او یوه ډېره وړه مسئله یې لویوله.

د مجاهد په وینا، له همدې امله ریچارډ بینېټ ته نور اجازه نه ورکول کېږي چې افغانستان ته سفر وکړي.

خو ریچارډ بینېټ ویلي چې د ملګرو ملتونو له‌خوا ټاکل شوي د یوه خپلواک کارپوه په توګه خپل مسوولیتونه په جدي توګه ترسره کوي او په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه یې په بشپړه بې طرفۍ سره راپور تیار کړی دی.

هغه زیاته کړې، سره له دې چې د طالبانو له‌خوا افغانستان ته له ورتلو منع شوی، خو دی به د بشري حقونو د سرغړونو مستندولو ته دوام ورکړي او د وضعیت د ښه‌والي لپاره به غږ پورته کړي.

یوې ښځې د جوزجان ولایت د مرکز شبرغان په یوه خصوصي روغتون کې شپږګوني ماشومان زېږولي دي.

ځايی رسنیو پرون دوشنبې وویل، دا ماشومان، چې څلور نجونې او دوه هلکان دي، د عقرب په شپږمه د شبرغان په شکران خصوصي روغتون کې زېږېدلي دي.

د روغتون رییس کاظم صدیقي ځايي رسنیو ته وویل چې هم مور او هم ماشومان په ښه حالت کې دي.

د روغتون ډاکترانو د ماشومانو روغتیا د قناعت وړ بللې او صدیقي زیاته کړه چې د مور حالت هم ثابت دی.

د ایټالیا د بهرنیو چارو وزارت پرون ناوخته پر خپلې ایکس‌پاڼې (پخواني تویټر) ویلي: "سبرینا اوګولیني يې د افغانستان لپاره د نوې سفیرې په توګه ګومارلې چې د قطر له پلازمېنې دوحې به خپلې چارې مخته وړي."

اوګولیني ویلي، دغه مسوولیت په ویاړ مني او د خپل کار په برخه کې به د بشري حقونو په ځانګړې توګه د ښځو حقونو ته لومړیتوب ورکړي.

له ایټالیا سربېره، د امریکا د متحده‌ایالاتو په ګډون د افغانستان لپاره د یوشمېر نورو هېوادونو سفیران او استازي خپلې چارې له دوحې پر مخ وړي.

۵۶ کلنه اوګولیني د ایټالیا په پلازمېنه روم کې نړۍ ته سترګې غړولي او د سیاسي علومو په برخه کې لوړې زده‌کړې کړي دي.

په ملګروملتونو کې د افغانستان دایمي استازی وايي، په افغانستان کې د عدالت پلي کېدو لپاره دې نړیواله ټولنه جنسيتي اپارتاید په رسیمت وپېژني.

نصیراحمد فایق پرون جمعه د (اکټوبر ۲۵مه) پر خپلې ایکس‌پاڼې (پخواني ټویټر) د ملګروملتونو په امنیت شورا کې د خپلې وینا د متن په خپرولو سره له ملګروملتونو غوښتي چې پر طالبانو فشار راوړي، څو د بشري حقونو په برخه کې نړیوالو ژمنو ته غاړه کېږدي او نړیوال دې د طالبانو له‌خوا پر ښځو لګول شوي بندیزونه د جنیستي اپارتاید په توګه په رسمیت وپېژني.

د فایق په خبره، نړیوالې سرچینې دې په افغانستان کې له ښځو ملاتړ وکړي.

فایق وړاندې وايي، په افغانستان کې د ښځو ځپل یوازې د دې هېواد لپاره یو بحران او غمیزه نه، بلکې د نړۍ سوله او امن هم ګواښي.

خو د طالبانو حکومت له‌دې وړاندې په ځلونو ویلي، د افغاني کلتور او د اسلام په چوکاټ کې يې ښځو ته حقونه ورکړي دي.

وړمه ورځ په ملګروملتونو کې د سرمنشي مرستیالې امينې محمد د ښځو په اړه د ملګروملتونو د امنیت شورا یوې غونډې ته په وینا کې ویلي وو، په افغانستان کې له ټولنې او حکومتولۍ د ښځو شدید محرومیت د ښځو د حقونو په برخه کې ښکاره شاتګ په ګوته کوي.

طالبانو په افغانستان کې نجونې له زده‌کړو راګرځولي او په ډېر شمېر دولتي او غیر دولتي ادارو کې يې د دوی پر کار بندیز لګولی دی.

د نوبل د سولې د جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وایي، د مکسیکو له ولسمشرې کلاودیا شینباوم سره یې د طالبانو له لوري د افغان نجونو د زده‌کړو د بندیز په اړه خبرې کړي دي.

ملالې یوسفزۍ پرون په ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر کې دې لیدنې کتنې ته اشاره کړې او لیکلي یې دي چې افغان ښځې او نجونې په سیستماتیک ډول له ټولنې او عامه ژوند څخه د طالبانو په واکمنۍ کې حذفېږي.

وروسته تر دې چې طالبانو د ۲۰۲۱م کال په اګست کې کابل ونیوه، تر شپږم ټولګي ورپورته یې تر دولسم ټولګي پورې د نجونو زده‌کړې تر ثاني امر پورې وځنډولې او یو کال وروسته یې د پوهنتونو دروازې د نجونو او ښځو پر مخ وتړلې.

د چین، روسیې او د برېکس سازمان د نورو غړو هېوادونو مشرانو له طالبانو وغوښتل چې پر افغان نجونو او ښځو د زده‌کړو بندیز پای ته ورسوي.

هغوی د خلکو د اساسي حقونو په درناوي ټینګار کړی او په افغانستان کې د مسائلو د سوله‌ییز او عاجل حل غوښتنه کړې ده.

د برېکس د ۱۶مې سرمشریزې د پای په اعلامیه کې د ښځو، نجونو او د دغه هېواد د بېلابېلو قومونو د حقونو په شمول د افغانستان د خلکو پر اساسي حقونو ټینګار شوی دي.

همداراز په افغانستان کې د بېړنیو او بې‌وقفې بشري مرستو پر وړاندې کولو هم ټینګار شوی دی.

د بریکس ۱۶مه غونډه چې د اکټوبر په ۲۲مه د روسیې د تاتارستان جمهوریت په کازان ښار کې پیل شوې، تر نن، د اکټوبر ۲۴مې پورې دوام کوي او په هغې کې د ۳۶ هېوادونو او ۶ نړیوالو سازمانونو پلاوي ګډون لري.

په دې سرمشریزه کې د غړو هېوادونو، لکه روسیې، برازیل، هند، چین، جنوبي افریقا، مصر، متحده عربي اماراتو، ایتوپیا او ایران مشران هم ګډون لري.

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان دایمي استازی نصیر احمد فایق وایي، په افغانستان کې د طالبانو له‌خوا پر ښځو او نجونو د بندیزونو لګېدل نه یوازې جنسیتي اپارټایډ دی، بلکې د هغه نسل لپاره په شاتګ دی چې یو وخت یې د روښانه راتلونکې هیله لرله.

نوموړي دغه څرګندونې تېره ورځ د بشري حقونو په اړه د ملګرو ملتونو په ۷۹مې ناسته کې کړې دي.

هغه ویلي، په افغانستان کې لاهم د بشري حقونو وضعیت خورا اندېښمنوونکی دی.

د فایق په وینا، د طالبانو په درې کلنې واکمنۍ کې افغانستان د بشري حقونو، انساني، اقتصادي او سیاسي ناورین سره مخ دی او د نړۍ یوازینۍ هېواد دی چې نجونې په کې د زده‌کړو له حق محرومې دي.

هغه د ملګرو ملتونو له غړو هېوادونو غوښتي چې جنسیتي اپارټایډ دې د نړیوال قانون له مخې د جنایت په توګه په رسمیت وپېژني.