د بشري حقونو مدافع رحیم جامي غوښتنه کړې چې د طالبانو له خوا، له بشري حقونو د سرغړونې موارد باید مستند او وڅېړل شي.

د ښاغلي جامي څرګندونې د بخښنې نړیوال سازمان د جنوبي اسیا برخې پرون پر خپله اېکس شبکه (پخواني ټویټر) خپرې کړې دي.

ښاغلي جامي په خپلو څرګندونو کې د دغو سرغړونو د مستند کولو لپاره د قوي حساب کتاب غوښتنه کړې ده.

د نومبر میاشتې ۲۵مه د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي نړیواله ورځ وه چې په دې مناسبت د بېلابېلو سازمانونو له خوا یو ۱۶ ورځنی کمپاین پیل شوی دی.

د بخښنې نړیوال سازمان له هغې راهیسې هره ورځ د ښځو د حقونو او د بشري چارو د مدافعانو څرګندونې خپروي.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر حسین امیر عبداللهیان وايي، افغانستان کې وضعیت پېچلی دی او یوه عمده حل¬لار د ټولګډونه حکومت جوړول دي.

پرون شنبه (د ډسمبر میاشتې نهمه) په تهران پوهنتون کې د وینا پر مهال وویل، طالبان د افغانستان د ټولنې د واقعیت یوه برخه دي، خو ټول واقعیت نه دي. هغه د افغان کډوالو په باب وویل:

" تاسې د افغانستان وګړي ګورئ هر بحران چې یې په هېواد کې راشي، دوی زموږ پر لوري راځي. موږ په واقعیت کې پنځه ملیونه افغان کډوال په خپل هېواد کې لرو."

د ایران د بهرنیو چارو وزیر امیر عبداللهیان په وینا، طالبان نن د داعش ډلې په وړاندې جنګېږي، خو دا په دې معنی نه ده چې ټولګډونه حکومت دې نه جوړوي.

دا څرګندونې داسې وخت کېږي چې د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې ۱۳زره افغان پناه غوښتونکي د ایران له خراسان رضوي ولایت څخه ایستل شوي او افغانستان ته سپارل شوي دي.

د افغانستان د چاپېریال ساتنې ملي اداره چې د طالبانو په کنټرول کې ده وايي، د ژمي له راتګ سره د ښارګوټو او د دنګو ودانیو مسوولان دنده لري چې خپل د تودولو سیسټمونه برقي یا ګازي جوړ کړي.

دغې ادارې پرون شنبه په خپله ایکس شبکه کې لیکلي چې د کابل ښار د هوا د ککړتیا د مخنیوي لپاره یې په ګڼ مېشتو سیمو، دنګو ودانیو او ښارګوټو کې د خبرتیا لپاره څه باندې دوه زره اطلاعیې خپرې کړې دي.

د چاپېریال ساتنې ملي اداره وايي، د دوی څارونکي شپه و ورځ د کابل ښار په ټولو برخو کې د هوا د ککړتیا سرچینې څاري او له سرغړوونکو سره قانوني چلند کوي.

دغې ادارې نه دي ویلي چې دوی د کوم قانون له مخې له سرغړوونکو سره چلند کوي.

څه باندې دوه کاله مخکې پر افغانستان د ولکې له بیا ټینګولو وروسته طالبانو ټول نافذ قوانین او اساسي قانون ملغی اعلان کړل.

په دې موده کې د چاپېریال ساتنې په اړه هم د طالبانو له خوا کوم نوی قانون نه دی جوړ شوی.

ایراني رسنۍ د څه باندې دیارلس زره افغان کډوالو د ایستلو خبر ورکوي.

د ایران ایرنا دولتي اژانس د خراسان رضوي د پولیسو د مشر مجید شجاع په وینا نن راپور ورکړ چې دا ټول بې اسنادو افغان کډوال د دوغارون او طیبات له سرحدونو د افغانستان لور ته وسپارل شول.

د پولیسو دې مشر د دې کډوالو دقیقه شمېره دیارلس زره دوه سوه څلور تنه یاده کړه.

تراوسه طالبانو په دې اړه څه نه دي ویلي.

د ایرنا د راپور له مخې د روان لمریز کال په لومړیو شپږو میاشتو کې شاوخوا درې لکه اته ویشت زره افغانان چې په غیرقانوني ډول ایران ته داخل شوې وو، بېرته افغانستان ته استول شوي دي.

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافېرې کرن ډیکر د طالبانو پر دوو چارواکو د لګېدلو بندیزونو دفاع وکړه.

د امریکا متحدایالتونو د طالبانو د امربالمعروف او نهی عن المنکر سرپرست وزیر خالد حنفي او د طالبانو د علومو اکاډمي پر مشر فریدالدین محمود بندیزونه لګولي دي.

اغلې ډیکر په خپله ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر کې نن لیکلي چې حنفي او محمود د افغانستان نیم ولس له خپلو حقونو بې برخې کړی دی.

د طالبانو ویاند ذبیح‌الله مجاهد دا بندیزونه غندلي دي.

ده په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي چې د فشارونو اعمال د ستونزو حل لاره نه ده.

امریکا د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن المنکر سرپرست وزیر خالد حنفي د بشري حقونو په سرغړونو تورن کړی او ویلي یې دي چې خالد حنفي له شپږم ټولګي ورپورته د نجونو او ښځو له زده کړو سره مخالفت کړی دی.

د طالبانو د علومواکاډمي پر مشر فرید الدین محمود هم له شپږم ټولګي ورپورته د نجونو او ښځو د تعلیمي مرکزونو د تړلو د پرېکړې د حمایت په خاطر بندیز لګېدلی دی.

د افغانستان لپاره د امریکا د متحدو ایالتونو ځانګړي استازي په اسلام اباد کې له یوشمېر افغان کډوالو سره لیدلي دي.

ټام ویسټ د دې لیدنې کتنې په اړه نن په خپله اېکس پاڼه کې لیکلي دي چې د هغوی ستونزې یې اوریدلې دي او د ملګرو ملتونو د کډوالو د چارو د ادارې، همداراز د مهاجرت د نړیوال سازمان د ادارې له استازیو څخه یې مننه کړې ده چې د دې کډوالو حمایت کوي.

ښاغلي ویسټ څرګنده کړې ده چې سږکال د امریکا متحدو ایالتونو له ( یو این ایچ سي ار) سره اووه اویا میلونه ډالره مرسته کړې ده چې د دې کډوالو ملاتړ وکړي.

ټام ویسټ له درې ورځني سفر وروسته نن له اسلام اباده ولاړ.

ده له پاکستاني چارواکو سره د دې سفر په ترڅ کې تر ډېره د افغان کډوالو پر ستونزو خبرې وکړې.

د امریکا متحدو ایالتونو د طالبانو پر دوو جګپوړیو غړیو بندیزونه لګولي دي.

د امریکا د بهرنیو چارو د وزارت په خپاره کړي بیان کې دا بندیزونه، د طالبانو د حکومت د امر با المعروف او نهې عن المنکر پر سرپرست وزیر خالد حنفي او د علومو اکاډمۍ پر مشر فرید الدین محمود لګیدلي دي.

د امریکا مالیې وزارت د طالبانو د امر بالمعروف سرپرست وزیر خالد حنفي د بشري حقونو په سرغړونو تورن کړی دی چې پکې د اختطاف، په دروو وهل او د خلکو توهینول هم یاد شوي دي.

همداراز په بیان کې ویل شوي دي چې خالد حنفي له شپږم ټولګي ورپورته د نجونو او ښځو له زده کړو سره مخالفت کړی دی.

د طالبانو د علومواکاډمۍ پر مشر فرید الدین محمود هم له شپږم ټولګي ورپورته د نجونو او ښځو د تعلیمي مرکزونو د تړلو د پریکړې د حمایت په خاطر بندیز لګیدلی دی.

د افغان ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري هر څه ژر د طالبانو په بند کې د بشري حقونو د زنداني فعالانو د ازادېدو غوښتنه کړې.

اغلې امیري نن سهار په خپله ایکس‌پاڼه د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت په طالبانو غږ کړی چې ژولیا پارسي، منیژه صدیقي، ندا پرواني، پریسا ازاده او د بشري حقونو ټول هغه مدافعین چې یوازې د افغانانو د حقونو لپاره د مبارزې په خاطر نیول شوي دي، له بنده خوشې کړي.

رینا امیري زیاته کړې، نیول شوي کسان د ستایلو دي او نه باید مجازات شي.

د طالبانو حکومت تر اوسه د ښځو او بشري حقونو په برخه کې د دې فعالانو د نیول کېدو په اړه هیڅ هم نه‌دي ویلي.

خو د نیولو شویو کسانو کورنیو څو ځل تایید کړې ده چې دوی د طالبانو د حکومت له‌خوا نیول شوې دي.

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړی استازی توماس ویسټ وايي، په اسلام‌اباد کې یې له چارواکو سره د تحریک طالبان پاکستان په اړه د را پورته شویو اندېښنو او د افغان کډوالو لپاره په اسانتیاوو خبرې کړي دي

ښاغلي ویسټ نن سهار له پاکستانه د روانېدو پر مهال په خپله ایکس‌پاڼه لیکلي، هغه د دې هېواد د پوځ له لوی درستیز جنرال عاصم منیر، د بهرنیو چارو سرپرست وزیر عباس جیلاني او د افغانستان لپاره د پاکستاني له ځانګړي استازي اصف دراني سره کتلي دي.

ویسټ زیاته کړې ده، امریکا په سیمه کې له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې له پاکستان سره ولاړه ده.

هغه له افغان کډوالو او له نړیوالو سازمانونو سره د پاکستان له چلند هم مننه کړې ده.

د افغانستان لپاره د امریکا متحده‌ایالاتو ځانګړی استازی توماس ویسټ ویسټ د ډسمبر په اوومه پاکستان ته تللی و.

د طالبانو حکومت یو چارواکی ادعا کوي چې دوی له پاکستانه د راستنېدونکو کډوالو د استوګنې لپاره د ځمکو دوه لکه نومرې چمتو کړې دي.

د کرنې سرپرست وزیر عطاالله عمري په یوه ویډیو کې چې د طالبانو تر ادارې لاندې باختر اژانس خپره کړې، وايي چې د راستنېدونکو افغان کډوالو لپاره دا ځمکې د هېواد په ټولو ولایتونو کې د ښارګوټو په چوکاټ کې چمتو شوې دي او هغو کسانو ته ورکول کېږي چې خپلې ځمکې نه لري.

د ښاغلي عمري په وینا، د هغو کورنیو لپاره چې تر ۱۰ پورې غړي لري ۱۰ بسوې او د هغو لپاره چې له ۱۰ غړو زیات لري، ۱۵ بسوې نومرې ځانګړې شوې دي چې حکومت یې راستنېدونکو ته په نیمه بیه یا پنځوس سلنه تخفیف ورکوي او په لومړي کال به هېڅ پیسې هم نه ترې اخیستل کېږي.

دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې په تېرو دوو میاشتو کې له څلورنیم لکو ډېر افغانان، څه په جبري ډول او څه په خپله خوښه له پاکستانه افغانستان ته ستانه شوي دي.

دا کډوال شکایت کوي چې د حکومت او مرستندویو ټولنو له خوا له دوی سره شوې مرستې کافي نه دي.