اروپايي ټولنه وايي له داخلي بې ځایه شویو، راستنېدونکو او افغان کډوالو سره مرسته کوي.

اروپايي ټولنې دا خبره د چهارشنبې په ورځ (دسمبر ۱۸) د مهاجرینو د نړیوالې ورځې په مناسبت پر خپل ایکس پاڼې یا پخواني ټویټر لیکلي او ویلي دي، "هر وګړی د خونديتوب او خوندي کور او ژوند مستحق دی".

افغانستان یو له هغو هېوادونو دی چې په نړۍ کې تر ټولو زیات کډوال لري.

شاوخوا پنځه میاشتې وړاندې د کډوالې نړیوال سازمان په یوه راپور کې ویلي وو، له ۲۰۲۰ کال راهیسې شاوخوا اته میلیونه افغانان بېلابېلو هېوادونو ته کډوال شوي دي.

په پکتيا ولايت کې نن د طالبانو د سترې محکمې په حکم اته کسان په دورو وهل شوي دي.

دغې محکمې نن په یوه اعلامیه کې ویلي چې دغه کسان په" غلا، قتل، سړي تښتونې او نامشروع اړیکو "تورن وو چې په عام محضر کې په ۳۹ دورو وهل شوي، او له دوو څخه تر لسو کلونو پوري په بند هم محکوم شوي دي.

تر دې مخکې تیره ورځ په پروان ولایت کې ځايي چارواکو د دریو ښځو په ګډون پر پنځو تنو "د نا مشروع اړیکو " په تور په عام محضر کې په دورو د وهلو حکم عملي کړی و.

نړیوال بنسټونه او د بشري حقونو ډلې بدني سزاګانې د بشري حقونو سرغړونه بولي او بیا بیا یې له طالبانو غوښتي چې د دا ډول سزاګانو بهیر ودروي. خو د طالبانو حکونت لاهم د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې پر تورنو کسانو د دا ډول سزاګانو تطبیق ته دوام ورکوي.

د خوړو نړیوال پروګرام (WFP) وايي، د افغانستان نژدې ۱۵ میلیون وګړي نه پوهېږي چې د بل وخت خواړه به له کومه کوي. د دې پروګرام د افغانستان څانګې د سې شنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې دغه پروګرام ۷۱۸ میلیون ډالرو عاجلو مرستو ته اړتیا لري، څو وکولای شي د راتلونکو شپږو میاشتو لپاره په دې هیواد کې خپلو عملیاتو ته دوام ورکړي.

تر دې مخکې د دوشنبې په ورځ د د خوړو نړیوال پروګرام (WFP) ویلي وو په داسې حال کې چې سخت ژمی په افغانستان کې پیل شوی، میلیونونه کورنۍ په یخنۍ کې کافي خواړه نه لري او ډېرې یې اړې دي چې له دوو څخه یوه لار غوره کړي: یا به خپل ماشومان مړوي او یا به یې هم ګرم ساتي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د ایراني چارواکو هغه پرېکړه وغندله چې د ایران او امریکا دوه ګوني تابعیت لرونکی، د ازادي راډیو د فردا څانګې پخوانی خبریال، رضا ولي زاده، یې په لس کاله بند محکوم کړی دی.

د بهرنیو چارو وزارت یوه ویاند پرون (سې شنبې) د فردا څانګې ته وویل چې متحده ایالات په کلکه دغه حکم غندي او د هغه او په ایران کې د ټولو سیاسي بندیانو د سمدستي خوشې کولو غوښتنه کوي.

دې ویاند زیاته کړه چې د ایران رژیم په مکرر ډول د ګواښونو، ډارولو، توقیفونو، جبري اعترافونو او د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي کارولو له لارې د مطبوعاتو ازادي ځپلې ده.

د محکمې د هغو اسنادو له مخې چې د ښاغلي ولي زاده مدافع وکیل ته د ډسمبر په لسمه استول شوي او ازادي راډیو هم ارزولي، ولي زاده د تهران د انقلابي محکمې له خوا له یوه دښمن حکومت سره د همکارۍ په تور محکوم شوی دی.

ښاغلي ولي زاده د ازادي راډیو له فردا څانګې سره له یوې لسیزې کار کولو وروسته د ۲۰۲۲ م کال په نومبر میاشت کې استعفا ورکړې وه. هغه د روان ۲۰۲۴ م کال په لومړیو کې د خپلې کورنۍ د لیدو لپاره ایران ته تللی و، چې د سپټمبر په ۲۲ نیول شو.

د افغانستان او زیمبابوې د کرکټ ملي لوبډلو ترمنځ د درېیو یوورځنیو سیالیو دویمه لوبه به سبا (پنجشنبې) د هراري په ورزشي کلپ کې ترسره شي. په پام کې ده چې دغه لوبه د کابل د غرمې په دولسو بجو پیل شي.

د دواړو لوبډلو ترمنځ لومړۍ لوبه د سې شنبې په ورځ د باران له امله لغوه شوه. د افغانستان لوبډلې پچه ګټلې وه او توپ اچونه یې غوره کړې وه، خو د سخت باران له امله داسې مهال لوبه لغوه شوه چې په لسم اور کې زیمبابوې د پنځو لوبغاړو د سوځېدو په بدل کې ۴۴ منډې کړې وې.

د دواړو لوبډلو ترمنځ درېیمه یوورځنۍ سیالي به د شنبې په ورځ ترسره شي.

د روسیې د پارلمان ولسي جرګې (دوما) د سې شنبې په ورځ هغه لایحه تصویب کړه چې محکمو ته اجازه ورکوي، د مسکو له خوا د نومول شویو تروریستي ډلو له نوملړ څخه یوه ډله لرې کړي.

په دغه اقدام سره دې ته لاره هوارېږي چې روسیه طالبان له تور لېست څخه وباسي.

د روسیې د پارلمان ولسي جرګې تېره اوونۍ په دې اړه د رایې اخیستو د بهیر په لومړي ګام کې دغه لایحه تصویب کړې وه چې پرون یې د رایې اخیستو دوه نور پړاوونه هم بشپړ شول.

د ولسي جرګې پر تصویب شوې لایحې به د راتلونکې جمعې په ورځ مشرانو جرګه رایې اخلي او وروسته به د توشیح لپاره د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین ته وړاندې شي. روسیې په ۲۰۰۳ م کال کې د طالبانو ډله د تروریستي سازمانونو په لېست کې شامله کړې خو له دې سره سره یې ورسره اړیکي پاللي.

مسکو مخکې تر دې چې طالبان د ۲۰۲۱ م کال په دوبي کې پر افغانستان بیا واکمنان شي، څو ځله یې د طالبانو د پلاوو کوربه‌توب کړی او په تېرو څه کم درې نیمو کلونو کې هم د طالبانو له سرپرست حکومت سره نژدې اړیکي پاللي او خپل سفارت یې په کابل کې پرانیستی پرېښی.

د جاپان دولت نن له افغانستان سره نوې بشري مرسته اعلان کړه.

د افغانستان لپاره د جاپان سفارت په یو بیان کې چې نن یې پر خپله ایکس پاڼه خپور کړ ویلي چې د دې هېواد دولت له افغانستان سره د ۲۷،۵ میلیون ډالرو اضافي مرستې پرېکړه کړې څو بشردوستانه او لومړنۍ بشري اړتیاوې تر پوښښ لاندې راولي. په بیان کې هیله ښودل شوې چې دا مرسته به د اړو افغانانو په ژوند کې بدلون راولي.

پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته له افغانستان سره د نړیوالو په بشري مرستو کې د پام وړ کموالی راغلی خو جاپان لاهم له دې هېواد سره خپلو بشري مرستو ته دوام ورکړی.

په پروان ولایت کې د طالبانو سیمه ایزو چارواکو د درو ښځو په ګډون ټول پنځه کسان په عام محضر کې په درو وهلي دي.

د طالبانو سترې محکمې نن (د لیندۍ ۲۷مه) په یو بیان کې وویل چې دا کسان د زنا او نامشروع اړیکو په تور هر یو له ۳۰ نیولې تر ۳۹ درو پورې په تعزیري سزا او د شپږو او دریو کلونو ترمنځ د حبس په بېلابېلو دورو محکوم شوي دي.

د طالبانو سترې محکمې پرون هم خبر ورکړ چې په سمنګان ولایت کې ۴ کسان په عام محضر کې په درو وهل شوي دي. طالبانو پر افغانستان له واکمنېدو وروسته په تېرو څه باندې دریو کلونو کې لسګونه کسان په بېلابېلو تورونو، په عام محضر کې په درو وهلي او پر ځینو نورو یې قصاص تطبیق کړی دی.

د بشري حقونو ډلو له طالبانو بیا بیا غوښتي دي چې په عام محضر کې خلکو ته د بدني سزاګانو له ورکولو ډډه وکړي.

د بخښنې نړیوال سازمان، امنیتسي انټرنشل یو وار بیا په افغانستان کې له طبي زده کړو د ښځو د راګرځولو په اړه ژوره اندیښنه ښکاره کړه. .

دې سازمان پرون دوشنبې په خپله ایکس پاڼه کې وویل چې په افغانستان کې د طالبانو له خوا د ښځو پر طبي او ورته اختصاصي زده کړو بندیز به په دې هیواد د ښځو پرمخ د زده کړو د وروستي امکان ورونه هم وتړي.

د بشري حقونو دې سازمان له طالبانو غوښتي چې سمدستي د جنسیت ځورونې سیسټم پای ته ورسوي. د بخښنې نړیوال سازمان له دې مخکې هم د قابله ‌ګانواو نرسانو د روزنې په ګډون د طبي زده‌ کړو په مرکزونو کې د ښځینه روغتیاپالانو پر زده‌ کړو د طالبانو له‌ خوا لګول شوی بندیزغندلی او هغه یې په دې هېواد کې پر ښځو او نجونو یوازې د جنسیټ پر اساس بل سیستماتیک برید بللی وو.

د طالبانود مشر د یوه شفاهي فرمان له مخې د افغانستان د طبي زده‌ کړو په ټولو انسټېټیوټونو کې ښځینه زده‌ کونکې له زده‌ کړو منع شوي خو د طالبانو حکومت تراوسه په رسمي توګه د لګول شوي بندیزخبره نه تایید او نه هم ردکړې ده.

په افغانستان کې د طالبانو حکومت د بهرنيوو چارو وزير، امير خان متقي د ترکمنستان له بهرنيوو چارو وزير رشيد مرادووف سره کتلي دي.

د طالبانو د بهرنيوو چارو وزارت په يوه خبرپاڼه کې نن وويل چې دواړو چارواکو د افغانستان په خاوره کې د تاپي ګاز پروژې د نلليکې کارونه وکتل.

په خبرپاڼه کې زیاته شوې چې دواړو غاړو د وېزو او ټرانسپورټ په برخه کې هم د اسانتیاوو برابرولو ته ژمنې تکرار کړې.

دا پروژه په ۲۰۱۵ کال کې د افغانستان کې د تېر جمهوري حکومت پر وخت پيل شوې وه چې هدف یې له ترکمنستان څخه، افغانستان، پاکستان او هندوستان ته د ګاز رسول دي.

خو تر ۲۰۲۱ کال مخکې د طالبانو او نورو وسله والو ډلو د بریدونو او ځينو نورو لاملونو يې کارونه د ځنډ سره مخامخ کړل.

خو د ۲۰۲۱ کال د اګست پر ۱۵مه په افغانستان کې تر حکومت نيولو وروسته، طالبانو ويلي چې د یادې پروژې تر څنګ به نورې سیمه ييزې پروژې هم سر ته رسوي.
افغانستان هیله من دی چې د دغې پروژې په بشپړیدو سره به په کال کې څه باندې ۴ سوه ملیون ډالره عواید ترلاسه او په زرګونو کسانو ته به د کارزمینې برابرې کړي.