د ترکيې رسنیو نن راپور ورکړ چې د افغانستان د سولې کنفرانس چې ټاکل شوې وه، د اپرېل په ۱۶مه په استانبول کې جوړ شي، د اپرېل ۲۶مې ته ځنډول شوی دی.

د ترکیې خبري رسنیو د خپل هېواد د بهرنیو چارو وزارت د سرچینو په قول ویلي، وروسته له دې چې طالبانو وویل چې د اپرېل په ۱۶مه د استانبول په غونډه کې ګډون نه‌شي کولای، د دې کنفرانس لپاره پر نوې نېټې غور وشو چې غالباً به د اپرېل ۲۶مه وي.

ترکیې تېره میاشت وروسته له دې د افغانستان د سولې د کنفرانس کوربه‌توب ته تیاری وښوده چې د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن ورڅخه د یوې داسې غونډې د جوړېدو غوښتنه وکړه.

په همدې حال کې د امریکا او ترکیې د بهرنیو چارو وزیرانو د افغانستان د سولې په اړه ټیلیفوني خبرې کړې دي.

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر مولود چاووش اوغلو پر خپله ټویټرپاڼه کښلي چې له خپل امریکايي ساري انتوني بلېنکن سره‌یې په دوه اړخیزو اړیکو، د افغانستان د سولې پر پروسې او په دې برخه کې په استانبول کې د دایرېدونکي کنفرانس په باب ګټورې خبرې کړې دي.

د افغانستان حکومت په دې کنفرانس کې ګډون ته چمتووالی اعلان کړی، خو طالبانو ویلي چې لا یې پرېکړه نه‌ده کړې.

د افغانستان ولسمشر او د امریکا د بهرنیو چارو وزیر د افغانستان د سولې پر پروسې او د استانبول پر غونډې خبرې وکړې.

ولسمشر اشرف غني پر خپله ټویټرپاڼه کښلي چې نن‌یې د متحده ایالاتو له بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن سره د سولې د روان بهیر، په ترکیه کې د سولې د کېدونکو خبرو او همداراز د ده او د امریکا د ولسمشر جو بایډن د کېدونکو ټیلیفوني خبرو په اړه د نظر تبادله کړې ده.

د امریکا ولسمشر تر اوسه پورې د مې تر لومړۍ نېټې له افغانستانه د پاتې پوځیانو د ایستلو په اړه وروستۍ پرېکړه نه‌ده کړې.

د امریکا او ترکیې د بهرنیو چارو وزیرانو د افغانستان د سولې په اړه ټیلیفوني خبرې وکړې.

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر مولود چاووش اوغلو پر خپله ټویټرپاڼه کښلي چې له خپل امریکايي ساري انتوني بلېنکن سره‌یې په دوه اړخیزو اړیکو، د افغانستان د سولې پر پروسې او په دې برخه کې په استانبول کې د دایرېدونکي کنفرانس په باب ګټورې خبرې کړې دي.

د افغانستان حکومت په دې کنفرانس کې ګډون ته چمتووالی اعلان کړی، خو طالبانو ویلي چې لا یې پرېکړه نه‌ده کړې.

په بغلان کې د سکرو کان د ښویېدو له امله ۵ کارګر مړه شوي دي.

د بغلان د امنیه قوماندانۍ ویاند جاوېد بشارت نن رسنیو ته وویل، دا پېښه د نهرین ولسوالۍ په کرکر کان کې شوې ده.

بشارت وايي، مرستندویان سیمې ته رسېدلي چې د مړو په راایستلو کې مرسته وکړي.

د سیمه‌ییزې اجماع لپاره د افغان ولسمشر ځانګړی استازی محمد عمر داوودزی وایي، پاکستاني چارواکو د افغانستان د سولې د پروسې د بریالیتوب لپاره د بشپړې همکارۍ ډاډ ورکړی دی.

ښاغلي داوودزي پرون له ازادي راډیو سره په مرکه کې په دې اړه چې ایا اسلام‌اباد به پر طالبانو له خپل نفوذ څخه کار واخلي چې د افغانستان د سولې دغه نوې هڅې بریالۍ شي، وویل: "پاکستان ماته اطمینان راکړی چې دوی هغه لازم اثر، رسوخ چې پر طالبانو یې لري، له هغې نه په استفادې طالبان تشویق کړي چې د افغانستان له دولت سره با مفهومه مذاکراتو ته راوړاندې شي."

خو ښاغلي داوودزي دا هم وویل چې پاکستان طالبانو ته مشوره ورکولای شي، بلکې امر ورته نه‌شي کولای.

هغه همداراز وویل چې طالبان او پاکستاني چارواکي له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتلو په اړه بېلابېل نظرونه لري.

طالبان د دوحې تړون له مخې تر مې میاشتې د ټولو امریکایي ځواکونو په وتلو ټینګار کوي، خو پاکستاني چارواکي وایي چې د افغانستان وضعیت ته په کتو باید دغه ځواکونه په مسؤلانه ډول له دې هېواده ووځي.

افغان ولسمشر اشرف غني د بشپړو شویو پروژو پر حفظ او مراقبت ټینګار وکړ او ویې‌ویل چې مسؤل چارواکي باید دې اصل ته جدي پام وکړي.

ولسمشر غني دغه څرګندونې پرون د ښاري ودې او لار جوړولو د اوونۍ د پروګرام د پرانیستلو په مناسبت یوې غونډې ته وکړې.

ښاغلي غني زیاته کړه: "که د دغو پروژو ساتنه ونه‌شي، دا ضایع کېږي. ضرورت د دې دی چې زموږ ټرانسپورتران په یوه واضح، ملي تړون سره له موږ سره راشي. دا سړکونه ۶۰ ټنو، ۸۰ ټنو، ۱۰۰ ټنو ته نه‌دي جوړ شوي."

د دغه پروګرام په ترڅ کې په ولایتونو او کابل کې د فواید عامې وزارت، کابل ښاروالۍ او د پلازمېنې د زون د پراختیا د ادارې له لوري د سړکونو او پلونو په ګډون په لسګونه رغنیزې پروژې ګټې اخیستنې ته وړاندې کېږي.

د افغانستان د قضائیه قوې د واک او تشکیل قانون طرحه نن د ولسي جرګې له لوري د رایو په اکثریت تصویب شوه.

د ولسي جرګې عدلي او قضایي کمېسیون وایي چې د قانون دغه طرحه د هېواد اساسي قانون د ۱۱۶مې او ۱۲۳مې مادو په رڼا کې چمتو شوې چې اساسي هدف‌یې د محاکمو د تشکیل او صلاحیت، د قضاتو د ذاتي چارو او د قضاتو سرغړونو او جرمونو ته د رسیدګۍ د بڼې د اړوند چارو تنظیمول دي.

د دغه کمېسیون مشر محمد رحیم علي‌یار د دوشنبې ورځې له عمومي جلسې وروسته ازادي راډیو سره په خبرو کې کې د قضائیه قوې د تشکیل او واک په تړاو د یاد قانون طرحه خورا اغېزناکه وبلله.

بل‌خوا د افغانستان سترې محکمې هم د ولسي جرګې له دې پرېکړې هرکلی کړی او تمه‌یې ښودلې چې مشرانو جرګه هم دغه طرحه تأیید کړي چې بیا به د توشېح لپاره ولسمشر ته واستول شي.

د افغانستان سولې لپاره د امریکا ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد د سولې په بهیر کې د ښځو پر ونډې ټینګار کوي.

ښاغلي خلیلزاد ویلي، کابل کې يې د سفر له پای ته رسېدو مخکې په همدې تړاو د ښځو د حقونو له ملاتړو او دیني علماوو سره یوه بحث کې ګډون کړی دی.

خلیلزاد نن پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې سوله کې باید د ښځو غږ واورېدل شي او په خبره‌یې مېرمنې او په ځانګړې توګه هغه چې دیني زده‌کړې یې کړي، دې بهیر کې اغېزمن رول لوبولی شي.

له دې وړاندې کابل کې د امریکا سفارت ویلي چې کابل ته د زلمي خلیلزاد ۴ ورځنی سفر ګټور و.

د دې سفر پر مهال نوموړي له بېلابېلو خواوو سره د استانبول کنفرانس پر چمتووالي خبرې وکړې.

طالبانو ویلي، دوی د اپرېل میاشتې په ۱۶مه د ترکیې کنفرانس ته چمتو نه‌دي.

د طالبانو د قطر د دفتر ویاند محمد نعیم نن ازادي راډيو ته وروسته تر دې دا خبره وکړه چې افغان چارواکو پرون وویل، د همدې اوونۍ په وروستیو کې دا کنفرانس جوړېږي.

په دې اړه سملاسي نور جزئیات نه‌دي ورکړل شوي.

د بغلان امنیتي چارواکي وایي، د پلخمري-سمنګان پر لویه لاره‌یې ۱۲ طالبان وژلي او نهه تنه نور یې ژوبل کړي دي.

د پامیر قول اردو د درېیمې لوا قوماندان فرید اغا سیدخېلي رسنیو ته ویلي، دغه طالبان نن د افغان ځواکونو د هوایي او ځمکنیو عملیاتو په ترڅ کې ووژل شول.

ښاغلی سیدخېلي زیاتوي: "نن مو د اخاذیو په سیمه کې د دښمن پر ثابتو اهدافو ځمکني او هوایي بریدونه وکړل، د دوی درې قرارګاوې سره له تجهیزاتو له‌منځه تللي او څه باندې ۲۰ تنه‌یې وژل او ټپیان شوي دي."

سیدخېلي ونه‌ویل چې د عملیاتو پر مهال د دوی ځواکونو ته هم مرګ‌ژوبله اوښتې او که نه.

طالبانو هم تر اوسه څه نه‌دي ویلي.

د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني وایي، سوله سختو پرېکړو او قربانیو ته اړتیا لري او په خبره‌یې دی او ملګري یې دې قربانۍ ته چمتو دي.

ښاغلي غني په یوه وېډیویي پيغام کې چې نن د افغانستان ملي ټلوېزیون خپور کړی یو ځل بیا ویلي چې دوی د خپل واک موده رالنډوي او ټاکنو ته لاره برابروي.

ښاغلی غني زیاتوي: "حاضر یو چې خپله موده چې قانوني حق مو دی، د سولې لپاره لنډه کړو، غواړو چې ژر تر ژره عادلانه او هر اړخیز انتخابات د بین‌المللي ټولنې تر نظارت لاندې وشي چې موږ ملي اقتدار نورو ته تسلیم کړو."

ښاغلي غني یو ځل بیا ټینګار وکړ چې دی به راتلونکو ټاکنو ته ځان نوماند نه‌کړي.

ښاغلی غني داسې مهال د ټاکنو له لارې د واک پر لېږد ټینګار کوي چې تازه د امریکا، ملګرو ملتونو، ترکیې او قطر له‌خوا افغان دولت او طالبانو ته په سپارل شوې طرحه کې ویل شوي، یوه انتقالي اداره به ټاکنو ته لاره برابروي.

له دې سره هم‌مهاله ټاکنو کمېسیون هم ویلي، د ملګرو ملتونو په مرسته‌یې د دغه سازمان ۱۵ سلاکارن او نړیوال متخصصان ګمارلي او د همدې میاشتې تر پای پورې به دندې پيل کړي.

معلومه نه‌ده چې د ټاکنو د نړیوالو متخصصانو ګمارنه د ټاکنو لپاره له نویو پيل شویو هڅو سره تړاو لري او که نه.

د افغانستان سولې لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد کابل ته خپل څلور ورځنی سفر بشپړ کړی دی.

د امریکا سفارت په یوه خبرپاڼه کې دا سفر ګټور بللی، خو دا یې نه‌ده څرګنده کړې چې ښاغلی خلیلزاد بېرته واشنګټن او که بل ځای ته تللی دی.

خبرپاڼه کې راغلي چې د دې سفر پر مهال‌یې له حکومتي او سیاسي چارواکو، مدني فعالانو او ځوانانو سره د استانبول کنفرانس د چمتووالي په اړه خبرې کړې دي.

ویل شوي چې ښاغلی خلیلزاد له هغه ګډ لیدلوري خوښ دی چې افغانان‌یې د استانبول کنفرانس په اړه لري، هغه کنفرانس چې تمه ده عادلانه او تلپاتې سولې ته زمینه برابره کړي.

تر اوسه د دغه کنفرانس کره نېټه نه‌ده اعلان شوې، خو افغان چارواکو ویلي، تمه ده د همدې روانې اوونۍ په وروستیو کې جوړ شي.

په کابل کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې د حکومت له مشرانو سره د استانبول د غونډې پر چمتووالي خبرې وکړې.

د ملګرو ملتونو مرستندوی مأموریت یا یوناما نن سهار په څو ټویټونو کې ویلي چې دیبرا لاینز له ولسمشر محمد اشرف غني، د ملي مصالحې عالي شورا له مشر عبدالله عبدالله او د سولې په چارو کې د دولت له وزیر سید سعادت منصور نادري سره پر دې موضوع کتلي دي.

یوناما وايي په دغو کتنو کې د استانبول غونډې د چمتووالي ترڅنګ د افغانستان د روانې جګړې د ختمېدو، د سولې پروسې د چټکتیا او د سولې په دغه بهیر کې د ښځو، ځوانانو او قربانیانو د غوښتنو د اورېدو پر موضوع بحث شوی دی.

ټاکل شوې په څو ورځو کې د ترکیې په استانبول کې د افغانستان پر موضوع غونډه وشي چې د نړۍ د ګڼو هېوادونو او سازمانونو مشران به هم په‌کې برخه واخلي.

د امریکا متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر وايي، ولسمشر جو بایډن د افغانستان د جګړې ختمولو ته ژمن دی.

انتوني بلېنکن پرون یکشنبه د امریکا له «NBC» ټلوېزیون سره په خبرو کې، له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو موضوع ته هم اشاره وکړه.

ښاغلی بلېنکن زیاتوي: "ولسمشر [جو بایډن] د دې جګړې ختمولو او کورونو ته د امریکايي پوځیانو ستنولو ته ژمن دی او د خپل توان په حد کې به نه‌پرېږدو چې افغانستان بیا د ترورېزم په خوندي ځاله بدل شي، په ځانګړي ډول هغه ترورېزم چې د امریکا متحده ایالات په نښه کوي."

د ۲۰۲۰م کال د فبرورۍ میاشتې د ۲۹مې نېټې د موافقې له مخې چې د پخواني ولسمشر ډونالد ټرمپ د ادارې او طالبانو ترمنځ لاسلیک شوې وه، له افغانستانه د ټولو امریکايي ځواکونو وتلو ته د مې میاشتې لومړۍ نېټه مهلت ټاکل شوی و.

خو اوسني ولسمشر جو بایډن ویلي، د مې میاشتې تر لومړۍ نېټې له افغانستانه د ټولو امریکايي ځواکونو وتل ګران کار دی.

ښاغلي بلېنکن وویل، دا نه د افغانستان د حکومت، نه طالبانو او نه هم خلکو په ګټه ده چې افغانستان بېرته په کورنۍ جګړه کې ښکېل شي.

د اروپا مېشتو افغانانو د پنځمې نړیوالې جرګې ګډونوالو له طالبانو وغوښتل چې اوربند ته غاړه کېږدي.

غونډه پرون په انلاین بڼه ترسره شوه.

د غونډې ګډونوالو د ترکیې ناسته د افغان سولې لپاره مهمه وبلله او ویې‌ویل چې باید سولې ته د رسېدو لپاره د دوی په خبره داسې فرصتونه له لاسه ونه‌وځي.

د دې انلاین غونډې یوه تنظیموونکي مهراب احمدزي ازادي راډيو ته وویل: "د جرګې اکثرو ګډونوالو په افغانستان کې د وینې د تویېدو د مخنیوي او د جنګ د بندېدو په هدف له اوسني فرصته په ګټې اخیستنې ټینګار وکړ. د کنفرانس په لومړۍ برخه کې اکثرو ګډونوالو له طالبانو وغوښتل چې اوربند ته غاړه کېږدي. دوی په افغان حکومت هم غږ وکړ چې د سولې لپاره د خلکو په ذهنیت‌سازۍ باندې پانګونه وکړي."

د اروپا مېشتو افغانانو د جرګې رئیس ډاکتر اصغرخېل منګل، په افغانستان کې د کاناډا مخکېنی سفیر کریستوفر الکساندر، د جرمني د پارلمان غړې کیزیا ماردیلا، په واشنګټن کې د امریکا د ملي دفاع پوهنتون استاد علي احمد جلالي او د افغانستان د ولسي جرګې غړی رمضان بشردوست د دې انلاین غونډې ویناوال وو.