د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وايي په نړۍ کې ۱۳۰ میلیونه نجونې ښوونځیو ته نه‌شي تلی او دا خطر شته چې د کرونا ویروس له کبله ۲۰ میلیونه نورې نجونې هم له تعلیمه بې‌برخې شي.

نن د اکټوبر ۱۱مه د وړو نجونو له نړیوالې ورځې سره برابره ده او سږ کال په داسې حال کې لمانځل کېږي چې په افغانستان کې اوس هم د ګڼو ستونزو له کبله د نجونو تعلیم ته کافي پام نه‌کېږي.

ملالې یوسفزۍ له ازادي راډیو سره په ځانګړې مرکه کې وویل، غواړي په افغانستان او سیمه کې هرې نجلۍ ته د زده‌کړو امکان برابر شي.

اغلې یوسفزۍ زیاتوي: "د کال په هره ورځ د جینکو تعلیم او د هغوی حقونه هغومره مهم دي چې نن‌یې خبره کېږي، نو په‌کار ده چې هڅې روانې وساتو او زه غواړم په دې سیمه کې هرې یوې نجلۍ ته تعلیم ورکړل شي."

«د وړو نجونو ورځ» له ۲۰۱۲ کال راهیسې د نړۍ په ځینو هېوادونو کې لمانځل کېږي.

نن د مرغومې شپږمه په افغانستان باندې د پخواني شوروي اتحاد د یرغل ۴۶ کالیزه ده .

له ننه ۴۶ کاله پخوا لسګونه زره شوروي ځواکونه د هوا او ځمکې له لارې افغانستان ته ننوتل، هلته یې د حفیظ الله امین په مشرۍ حکومت ړنګ او د خلق ګوند د بلې څانګې مشر ببرک کارمل په واک کینولو.

لس کاله وروسته شوروي ځواکونه دافغانستان د خلکو د مقاومت په نتیجه کې له هیواد ووتل خو دغه یرغل او جګړې په افغانستان کې درنه مرګ ژوبله را مینځته کړه ، په ملیونو خلک یې کډوال کړل او داسې ژور اثاریې پریښودل چې ولس یې تراوسه هم نتایج ګالي.

د اوکراین ولسمشر، په داسې حال کې چې واشنګتن په دغه هیواد کې د سولې لپاره خپلو هلو ځلو ته زور ورکړی، وايي د یکشنبې په ورځ د امریکا ولسمشر ډونالد ترمپ سره ګوري.

ولودیمیر زیلسنکي د جمعې په ورځ په ټولنیزو رسنیو کې دخپل دغه سفر اعلان وکړ او وویل چې د ملي امنیت او د دفاع د شورا له منشي رستم عمروف څخه یې له امریکايي چارواکو سره دنویو تماسمونو په هکله راپور ترلاسه کړی دی.

زیلنسکي وویل: " مونږ یوه ورځ هم نه ضایع کوو، مونږ ولسمشر ټرمپ سره په نږدې راتلونکې کې د لوړې کچې په یوې غونډې موافقه کړې. "

زیلنسکې زیاته کړه چې له نوي کال مخکې ډیرتصامیم کیدای سي ونیول سي.

ددغې غونډې خبر تراوسه د ولسمشرټرمپ لخوا نه دی تایید شوی .

زیلنسکي په خپلو وروستنیو څرګندونو کې ویلي وو چې تمه لري دغه غونډه به د دیسمبر په ۲۸ مه په فلوریدا کې وشي او په هغې کې به دمهمو اسنادو د نهايي کولو په اړه ولسمشر ټرمپ سره خبرې وکړي.

زیلنسکی اکسیسوس رسنۍ ته وویل که چیرې روسیه لږترلږه ۶۰ ورځې اوربند ومني نو کیف به هغه پلان چې احتمالا ټرمپ سره دیکشنبې د ورځې په غونډه کې به ورباندې موافقه وشي ملي ریفرانډم ته وړاندې کړي.

په عین حال کې، امریکایي ، اوکرایني او اروپايي مرکچیان اوکراین کې د جګړې د پای ته رسولو لپاره د سولې د ۲۰ مادو په یو پلان کار کوي.

زیلنسکي د جمعې په ورځ خبریالانو ته وویل چې ددغه پلان ۹۰ سلنه برخه اوس اماده ده او په پاته جزییاتو یې هم کار روان دی.

زیلنسکې زیاته کړه چې امریکايي اړخ له خپلې خوا روسانو سره تماسونه لري او په راتلونکو ورځو کې به د روسانو رسمي غبرګون هم روښانه شي.

د یمن د جنوب د بېلتون‌پالو اصلي ډلې، چې د «جنوب انتقالي شورا» نومېږي، د سعودي عربستان هغه غوښتنه رد کړې چې له مخې یې د دې ډلې ځواکونه باید د حضرموت او مهره له ختیځو ولایتونو څخه شاتګ وکړي، او ټینګار یې کړی چې د دغو سیمو د «امنیت ټینګښت» ته به دوام ورکړي.

د جنوب انتقالي شورا چې په پیل کې د حوثیانو پر ضد د سعودي په مشرۍ د پوځي ائتلاف برخه وه، په وروستیو کلونو کې یې د جنوبي یمن د کورواکۍ لپاره هڅې ګړندۍ کړې دي. دا شورا، چې د متحده عربي اماراتو له ملاتړه برخمنه ده، څو ځله له مرکزي حکومت سره، چې ریاض یې ملاتړ کوي، په نښتو کې ښکېله شوې ده.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، دې ډلې د جمعې په ورځ، (د مرغومي پنځمه) په ایکسپاڼه کې په یوه بیان کې ویلي چې په حضرموت او مهره کې یې پوځي عملیات د امنیتي ګواښونو د مخنیوي لپاره دي، چې پکې د ایران پلوه حوثي ځواکونو د اکمالاتي لارو پرې کول هم شامل دي.

د یمن بېلتون‌پالو همداراز اعلان کړی چې د جمعې په سهار د سعودي عربستان هوايي ځواکونو د دغه هېواد په ختیځ کې د دوی پر سنګرونو هوايي بریدونه کړي دي.

د سوریې روغتیايي چارواکي وايي، د جمعې په ورځ د حمص په امام علي جومات کې چاودنې لږ تر لږه اته کسان وژل شوي دي.

دا د سوریې د اوږدې مودې واکمن بشارالاسد د رژیم له نسکورېدو وروسته پر یوه جومات د برید لومړنۍ پېښه ګڼل کېږي.

د سوریې دولتي خبري اژانس سانا په حواله، د روغتیا وزارت یوه چارواکي ویلي چې په چاودنه کې اتلس نور کسان ټپیان شوي دي.

د کورنیو چارو وزارت دا "ترهګریز بمي برید" وباله او ویې ویل چې د عاملینو د تعقیب لپاره یې پلټنې پیل شوې دي.

یوې اسلامپالې وسله والې ډلې د جمعې په ورځ د سوریې د حمص په دې اکثریت علوي میشته سیمه کې د چاودنې مسوولیت په غاړه اخیستی دی.

د سرایا انصار السنه ډلې په ټیلګرام کې په یوه بیان سره ادعا کړې چې د دوی جنګیالیو په علوي سیم کې د امام علي بن ابي طالب په جومات کې "یو شمیر چاودیدونکي توکي وچول".

دا ډله د واکمن بشارالاسد له لرې کېدو وروسته جوړه شوې.

دې وسله والې ډلې د جون په میاشت کې د دمشق په یوه کلیسا کې د بمي چاودنې مسؤلیت هم په غاړه اخیستی و.

د اوکراین ولسمشر وايي چې په لنډ وخت کې د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره د ده د کتلو پلان جوړ شوی دی.

ولودیمیر زیلنسکي پرون (پنجشنبې) په یوه پیغام کې ویلي چې دا کتنه د کي‌یف او مسکو ترمنځ د سولې د هوکړې د ترلاسه کولو په هڅو کې مهم رول لرلی شي.

ده، په خپل پیغام کې، چې أه ټولنیزو رسنیو کې یې خپور کړی، همداراز لیکلي، دا پرېکړه د اوکراین د ملي امنیت او دفاع شورا د منشي، رستم عمروف، له هغه راپور وروسته شوې چې پکې له امریکايي چارواکو سره د وروستیو اړیکو په اړه معلومات ورکړل شوي وو.

سپینې ماڼۍ تر اوسه په دې اړه رسماً څه نه دي ویلي. خو ځینو سرچینو کییف پوسټ ورځپاڼې ته ویلي چې ښايي زیلنسکي د ډسمبر له ۲۸مې (د مرغومي اوومه) څخه د حساسو خبرو لپاره د فلوریدا ایالت او د مارالاګو استوګنځي ته سفر وکړي.

دا خبر یوه ورځ وروسته له هغه خپور شو چې زیلنسکي د ډونالډ ټرمپ له استازو، سټیو ویتکاف او جراد کوشنر، سره د ټیلیفوني تماس خبر ورکړ.

د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) ویلي دي چې د شري له امله مړینې د ۲۰۰۰ او ۲۰۲۴ کلونو ترمنځ شاوخوا ۸۸ سلنه راکمې شوې دي، او د واکسیناسیون هڅو په همدې موده کې نژدې ۵۹ میلیونه انسانان له مرګه ژغورلي دي.

دې سازمان د پنجشنبې په ورځ، (د ډسمبر په ۲۵مه) په په خبرپاڼه کې وویل، سره له دې اوږدمهالو لاسته راوړنو، د شري ناروغي یو ځل بیا په نړیواله کچه د زیاتېدو په حال کې ده او دا چاره د ناروغۍ د کنټرول په برخه کې د تېرو کلونو پرمختګونه له ګواښ سره مخامخ کوي.

د راپور له مخې، یوازې په ۲۰۲۴ کال کې په ټوله نړۍ کې د شري شاوخوا ۱۱ میلیونه پېښې ثبت شوې دي، چې دا د واکسین په پوښښ او عامه روغتیايي سیستمونو کې د موجودو تشو څرګندونه کوي.

د روغتیا نړیوال سازمان ټینګار کړی چې د شري د خپرېدو د مخنیوي لپاره پکار ده چې لږ تر لږه ۹۵ سلنه وګړي د شري د واکسین دوه پړاوونه ترلاسه کړي، خو دا هدف لا هم په ډېرو هېوادونو کې نه دی پوره شوی.

د امریکا متحدایالتونه وایي چې د نایجریا د حکومت په غوښتنه یې د دغه هېواد په شمال لوېدیځ کې د «اسلامي دولت» ډلې (داعش) پر مرکزونو هوايي بریدونه کړي دي.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د پنجشنبې په ورځ (د مرغومي په څلورمه) اعلان وکړ چې د امریکا پوځ د نایجریا د سوکوتو ایالت په قلمرو کې د داعش پر وسله والو پوځي عملیات کړي دي. د هغه په وینا، دا عملیات د سیمې د مسیحیانو پر وړاندې د دې ډلې د بریدونو د مخنیوي په هدف شوي دي.

د امریکا د پوځ د افریقا قوماندانۍ (افریکام) هم تایید کړې چې دا هوايي بریدونه د نایجریايي چارواکو په همغږۍ ترسره شوي او په پایله کې یې د یادې ډلې یو شمېر غړي وژل شوي دي. افریکام په یوه بیان کې، چې وروسته خپور او بیا لېرې شو، ویلي و چې دا عملیات د نایجریا د حکومت په رسمي غوښتنه ترسره شوي دي.

د استانبول پولیسو د پنجشنبې په ورځ په امنیتي عملیاتو کې د «داعش» ترهګرې ډلې د غړیتوب په شک ۱۱۵ کسان نیولي دي.

دا عملیات وروسته له هغه ترسره شول چې د کرسمس د مراسمو او د نوي کال د لمانځنو پر مهال د احتمالي بریدونو په اړه خبرداري ترلاسه شوي وو.

د استانبول د عمومي څارنوالۍ د معلوماتو له مخې، د ۱۳۷ شکمنو کسانو پر ضد د نیولو حکم صادر شوی و، چې تور پرې لګېدلی و د کال د پای د جشنونو په ترڅ کې د بریدونو د تنظیم هڅه یې کوله.

پولیسو د استانبول په بېلابېلو سیمو کې پر ۱۲۴ ځایونو چاپې ووهلې، چې په پایله کې یې ۱۱۵ کسان ونیول شول او د پاتې ۲۲ شکمنو د نیولو هڅې لا هم روانې دي.

د پلټنو پر مهال امنیتي ځواکونو لاسي وسلې، مهمات او یو شمېر اسناد هم کشف او ضبط کړي دي.

د څارنوالۍ دفتر ویلي چې یو شمېر نیول شوي کسان له هېواد څخه بهر په وسله‌والو نښتو کې د ګډون له امله پېژندل شوي وو، او د ځینو نورو پر ضد د ملي او نړیوالو ترهګریزو جرمونو په تړاو د توقیف حکمونه لا له وړاندې صادر شوي وو.

تر دې وړاندې، د انقرې ولایت امنیه قومندانۍ د دسمبر په ۱۹مه خبرداری ورکړی و چې داعش ښايي د نوي کال له شپې مخکې په انقره او استانبول کې بریدونه وکړي.

د اسراییل امنیتي چارواکو د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ چې یو اسراییلي وګړی یې د ایران له استخباراتي ادارو سره د همکارۍ په تور نیولی دی.

د د اسراییل د پولیسو او داخلي استخباراتو، شین‌بت د ګډې خبرپاڼې له مخې، دا کس تورن دی چې د ایراني عناصرو په لارښوونه یې د حساسو سیمو نقشې او عکسونه اخیستل، چې پکې د اسراییل د پخواني صدراعظم نفتالي بنت د استوګنې ځای هم شامل دی.

د خبرپاڼې له مخې، نوموړي وروسته اخیستي تصویرونه د پیسو په بدل کې بهرنیو لورو ته لېږلي دي.

د شمالي وزیرستان د میرلي سیمې اوسیدونکي وایي چې د پوځیانو او وسله والو د نښتې پرمهال د خلکو پر کورونو توغندي او مرمۍ لګیدلې دي چې د ماشومانو په ګډون شاوخوا پنځلس ملکیان ټپيان شوې دي.

ملک نثار علي خان چې په سیمه کې د عوامي نشنل ګوند مشر دی، مشال راډیو ته وویل چې دا نښته نن سهار پيل شوه او د ده پر کور د توغندي د لګیدو له امله د ده لور، ورور او وراره ټپیان شوې دي.

د وزیرستان ملکي ادارې او د پاکستان پوځ تر اوسه د دې جګړې په اړه څه نه دې ویلي، خو تر دې مخکې یې بیا بیا د پوځي عملیاتو پرمهال د ملکیانو د خوندیتوب ژمنې کړې دي.