د افغانستان د بهرنیو چارو سرپرست وزیر د شانګهای سازمان د غړو هېوادونو له سفیرانو سره د سولې پر بهیر خبرې کړې دي.

د وزارت ویاند ګران هېواد ویلي، دغو خبرو کې چې پرون ماښام ترسره شوي، د سولې بهیر پر پرمختګونو او ننګونو بحث شوی دی.

ښاغلی هېواد زیاتوي: "په دې خبرو کې د بهرنیو چارو وزیر د سولې بهیر کې د وروستیو پرمختګونو، ګواښونو، اندېښنو او د موافقیتونو د فرصتونو په اړه نظر تبادله کړ، سفیرانو له خپل اړخه د سولې مذاکراتو د ملاتړ ډاډ ورکړ."

دوحه کې د دولت او طالبانو خبرې په ظاهره یو څه لانجمنې شوې دي او دواړه لوري تر اوسه د عمومي بحث پر اجنډا او تګلارې نه‌دي سلا شوي.

تازه د افغانستان د سولې لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد د طالبانو د قطر دفتر له مشر ملا عبدالغني برادر او د دغې ډلې له مشر مرکچي عبدالحکیم حقاني سره کتلي دي.

د طالبانو د سیاسي دفتر ویاند محمد نعیم ویلي، دې خبرو کې له امریکا سره د دوی د هوکړې پر عملي کولو او د قطر د خبرو پر هڅو ټینګار شوی دی.

لا معلومه نه‌ده چې د خلیلزاد منځګړیتوب به دوحه کې د اختلافونو له حل سره مرسته وکړي او که نه.

ملګرو ملتونو د مارچ د اتمې، د ښځو د نړیوالې ورځې په مناسبت، یو ځل بیا پر طالبانو غږ کړی چې د ښځو او نجونو پر اساسي حقونو لګول شوي بندیزونه لرې کړي.

په دې اړه، د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او د یوناما مشرې، روزا اوتنبایوا، ویلي:

"ملګري ملتونه له افغان ښځو او نجونو سره خپل بشپړ پیوستون ښکاره کوي او له ټولنیز ژوند څخه د دوی تدریجي ایستل غندي."

په داسې حال کې چې د ښځو د نړیوالې ورځې په مناسبت هیڅ رسمي اعلامیه نه ده خپره شوې، د طالبانو ویاند ذبیح‌الله مجاهد د ایکس/ پخواني ټویټر په یوه پوسټ کې ادعا کړې:

"د اسلامي قانون او د افغاني ټولنې له کلتور او دودونو سره سم، د افغان ښځو اساسي حقونه خوندي دي."

ملګرو ملتونو په خپل بیان کې د نړۍ له ټولو هیوادونو غوښتنه کړې چې د افغان ښځو د غږ پورته کولو، د دوی د مقاومت، مشرتابه، او راتلونکې لپاره پانګونه وکړي او عملي ګامونه واخلي.

د نړیوالې ټولنې فشار سره سره، طالبان لا هم پر خپل دریځ ولاړ دي او تر دې دمه یې د ښځو پر وړاندې د محدودیتونو د نرمولو کومه نښه نه ده ښکاره کړې.

د هوايي چلن د برخې کارکوونکي وايي، هوايي شرکتونه د افغانستان له هوايي حریم څخه د تېرېدو لپاره د دریمګړو له لارې د طالبانو چارواکو ته پیسې ورکوي ځکه دا مهال خورا ډېرې الوتکې د افغانستان له هوايي حریم څخه تېرېږي او له دې سره د حقوقي لانجو او د غیرقانوني پیسو د سپینولو یا د پیسو د مینځلو خطر هم زیات شوی دی.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې پروسږکال چې په منځني ختیځ کې جګړو زور واخیست او د ملکي هوايي چلن مسوولو ادارو، د افغانستان د هوایي حریم د کارولو په برخه کې خپل دریځ نرم کړ، نو د هغو الوتکو په شمېر کې هم زیاتوالی راغی چې د افغانستان له هوايي حریم څخه کار اخلي.

طالبان په ښکاره وايي، د افغانستان له هوايي حریم څخه د تېرېدو له درکه د عوایدو اندازه لوړه شوې، خو له دې سره سره په بهر کې د افغانستان د بانکي حسابونو د بندېدو او د لویدیځ د بندیزونو له کبله د طالبانو چارواکو ته د دې پیسو د سپارلو بهیر خورا پېچلی شوی دی.

د پرځېدلي جمهوري نظام پرمهال د نړیوال هوايي چلن ډلې یاتا د افغانستان له هوايي حریم څخه د تېرېدونکو الوتنو پیسې د افغانستان د هوايي چلن د ادارو په استازولۍ راټولولې.

یاتا رویټرز آژانس ته ویلي چې دا خدمات یې د طالبانو له بیاواکمنېدو وروسته د ۲۰۱۲ کال په سپټمبر میاشت کې ودرول. طالبانو په دې اړه د تبصرې لپاره د رویټرز خبري آژانس غوښتنې ته ځواب ونه وایه.

په رول بریکرز کې د افغان نجونو پر هیلو، زړورتیا او حوصله تمرکز شوی. دا فلم د هغو میلیونونه افغان ښځو او نجونو د ژوند کیسه ده چې د طالبانو له واکمنېدو وروسته له زده کړو بې برخې شوې دي.

د فلم ډایرکټر د اسکار جایزې ګټونکی بِل ګوتنتاګ دی او علي فضل او نیکول بوشیري رولونه پکې لوبولي دي. همداراز نورین غلام غوث، امبر افضلي، نینا حسین زاده، سارا رووي او مریم سراج نور رولونه پکې لوبولي دي.

د فلم لیکوالې او پرودیوسرې الهې محبوب ویلي چې دا فلم د زده کړو، ټکنالوژۍ او زغم یوه نښه ده. آغلې محبوب وايي چې د دې فلم په وسیله د افغان ښځو د ژوند انځور وړاندې کوي څو نورو نسلونو ته الهام بښوونکی وي او نړیوالو ته وښيي چې ځوانې ښځې که تعلیم ته لاسرسی ولري کوم کارونه کولای شي.

طالبانو پر افغانستان له واکمنېدو وروسته د ۲۰۲۱ کال په سپټمبر میاشت کې په منځنیو ښوونځیو او لیسو کې د نجونو پر تعلیم بندیز ولګاوه. د یونسکو د ارقامو له مخې په افغانستان کې اوس مهال شاوخوا دوه نیم میلیون نجونې له زده کړو څخه بې برخې شوې دي.

د کابل- جلال اباد پر لویه لار د ترافیکي پېښه له کبله دوه کسان وژل شوي او ۷ نور ټپیان دي.

د لغمان د امنیې قومندانۍ په یوې خبرپاڼه کې کې ویلي، "پېښه تیره شپه د لغمان د اووم نمبر شهرا سیمه کې رامنځته شوې ده".

په خبرپاڼه کې ویل، ټپیان د ننګرهار ولایتي روغتیا ته انتقال شوي او روغتیايي وضعیت يې د ډاډ وړ دی .

له دې وړاندې د کب په دریمه د کابل-کندهار پر لویه لاره د باروړونکې ټیلر او یو کوچني موټر د ټکر له کبله ۷ کسان مړه او څلور نور ټپیان شوي وو.

ویجاړ سړکونه، د موټر چلوونکو له خوا د ترافیکو اصولو نه رعایت او په لویو لارو کې د ترافیکي نښو نه شتون په دې وروستیو کې د ډیرو ترافیکو پېښو لاملونه دي.

د روغتیا نړیوال سازمان (ډبلیو اچ او) او هیلټ کلسټر وايي، د امریکا د مرستو په بندیدو سره په افغانستان کې د ۱۶۷ روغتیايي مرکزونو فعالیتونه ځنډلي او یا هم دا مرکزونه تړل شوي دي.

دې ادارو په هغه راپور کې چې پرون پنجشنبې پر ریلف ویب خپور کړی ویلي،" د افغانستان په ۲۵ولایتونو کې د دې روغتیايي مرکزونو په تړل کیدو سره یونیم میلیون کسان اغیزمن شوي دي".

په راپور کې تر ټولو زیانمنې سیمې د افغانستان خیتځ یاد شوی چې تر پنځوس سلنه ډیر روغتیايي مرکزونه په کې تړل شوي دي.

د دغو ادارو په ټکو، تړل شویو روغتیايي مرکزونو د بیړینو بشري پروژو مرستې ترلاسه کولې.

ډبلیو اچ او او هیلټ کلسټر په داسې حال د دې روغتیايي مرکزونو د تړل کیدو خبره کوي چې لا د مخه د افغانستان په لیرو پرتو سیمو کې خلکو روغتیايي امکاناتو ته د نه لاسرسي څخه شکایت درلوده.

په هغې ویډيو کې چې اوچا پرون پنجشنبې پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر خپره کړې د یوناما مرستیال انډریکا رټواټه ویلي،" په ۲۰۲۵کال کې نژدې ۲۳میلیونه افغانان د ژوندۍ پاتې کیدو لپاره بشري مرستو ته اړتیا لري".

رټواټه وړاندې د ملګرو ملتونو د مرکزي بیړۍ غبرګون صندوق څخه مننه کړې او ویلي دي دغه پیسې به افغانستان کې اړمنو خلکو ته د لومړنیو مرستو په رسولو ولګوي.

له دې وړاندې د اوچا په ګډون یو شمیر نورو نړیوالو سازمانونو ویلي وو، د افغانستان سم نیمي نفوس بشري مرستو ته اړمن دی چې د دې سازمانونو په ټکو اړمنو افغانانو ته د بشري مرستو رسولو لپاره د کافي بودیجې له کمښت سره مخ دي.

د ملګروملتونو تعلیمي، علمي او کلتوري ادارې (یونسکو) په هغې بیان کې چې د دې ادارې پر ویب پاڼې خپور شوی ویلي، "د ناستې موخه د افغانو ښځو او نجونو د حقونو په ځانګړې توګه د زده کړې حق او هغوو ازادیوو په اړه د نړیوالو خبرول او ملاتړ ترسره کول دي چې افغاني ښځې او نجونې ترې محرومې شوي دي".

یونسکو ویلي، د دې ناستې په جوړولو سره غواړي د نړۍ پام د افغانو ښځو او نجونو وضعیت ته راوړوي.

که څه هم د یونسکو په بیان کې د ناستې د ګډونوالو په اړه څه ویل شوي نه دی، خو دا ناسته په داسې حال کې جوړیږي چې سبا شنبې د مارچ اتمه د ښځو نړیواله ورځ ده.

د دې ورځي په مناسبت له افغانستانه د باندې د ښځو د حقونو یو شمیر ملاتړي سازمانونه او ادارې د افغان ښځو د حقونو د فعالانو په ګډون ناستې جوړوي چې موخه يې په افغانستان کې د طالبانو له خوا پر ښځو او نجونو د محدویتونو لیرې کیدل او نړیوالو ته د افغان ښځو غږ رسول وي.