ناټو وايي، په افغانستان کې د تاوتریخوالي اوسنۍ لوړه کچه چې په ځانګړې توګه د افغان امنیتي او دفاعي ځواکونو پر وړاندې د طالبانو د حملو په نتيجه کې ده، د منلو وړ نه‌ده.

ناټو ائتلاف پرون ماخوستن په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې تاوتریخوالی د بې‌ثباتۍ لامل کېږي او د سولې پروسه تر پوښتنې لاندې راولي.

په اعلامیه کې له ټولو خواوو غوښتل شوي چې ژر تر ژره هغه مسایل حل کړي چې د سولې د بین‌الافغاني خبرو پر وړاندې خنډ ګڼل کېږي.

ناټو ته د امریکا سفیرې کې بیلي هاچیسن پرون پر خپله ټويټرپاڼه د ناټو ائتلاف د دې دريځ د ملاتړ ترڅنګ ویلي، وخت رارسېدلی چې طالبان نور تاوتریخوالي ته د پای ټکی کېږدي.

دا وايي، امریکا، ناټو او زموږ متحدان له ټولو لورو غواړي چې د بین‌الافغاني خبرو پر وړاندې پاته خنډونه لیرې کړي چې د سولې پروسه پر مخ لاړه شي.

د افغانستان جمهوري ریاست وايي، له طالبانو سره سولې ته‌یې لومړیتوب ورکړی.

خو د ولسمشر د ویاند صدیق صدیقي په وینا، طالبانو له امریکا سره په موافقه کې کړې ژمنې په بشپړه توګه نه‌دي عملي کړي.

ذبیح‌الله مجاهد بیا چې ځان د وسله‌والو طالبانو ویاند معرفي کوي، د سې شنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي، د افغان ځواکونو د عملیاتو په غبرګون کې جګړه زیاته شوې ده.

ده همداراز ادعا کړې چې د فبرورۍ په ۲۹مه د سولې د موافقې تر لاسلیک وروسته امریکايي ځواکونو د افغان ځواکونو له الوتکو په استفاده د دوی پر کسانو او ملکیانو هوايي بمبارۍ کړې دي.

امریکايي ځواکونو دا ادعا نه‌ده تأیید کړې. په وروستي مورد کې د سمنګان ولایت پر ایبک ښار د دوشنبې په ورځ د خونړۍ حملې مسؤلیت وسله‌والو طالبانو واخیست.

په دې حمله کې د افغان چارواکو په وینا د ملي امنیت د ۱۱ کارکوونکو په ګډون ۱۳ کسان ووژل شول او شااوخوا ۷۰ نور ټپيان شول.

د جاپان حکومت د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې د افغانستان لپاره یې د بشري مرستو په برخه کې ۱۹.۵ میلیونه امریکايي ډالر نور هم تصویب کړي دي.

په کابل کې د جاپان سفارت په ایکسپاڼه (پخواني ټوېټر) کې په یوه پیغام کې ویلي چې دا پیسې به د بشري مرستو او د خلکو د لومړنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره ولګول شي او د ملګرو ملتونو د ادارو، نړیوالو بنسټونو او جاپاني نادولتي سازمانونو له لارې به افغانستان ته ورسول شي.

د یاد بیان له مخې، د جاپان له دې تازه مرستې سره د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه، یعنې له هغه وخته چې طالبان بیا واک ته رسېدلي، افغانستان ته د جاپان د ټولې مرستې تر ۵۴۹ میلیون ډالرو واوړي.

افغانستان سږ کال په ځانګړي ډول د میلیونونو کډوالو د بېرته ستنېدو، وچکالۍ او طبیعي پېښو له کبله له لا سخت وضعیت سره مخامخ دی.

یوه زلزله چې شدت یې د ریښتر په حساب ۵ اعشاریه ۶ درجې و، نن د افغانستان شمال ختیځې سیمې ولړزولې.

د زلزله پېژندنې ویبپاڼې، والکانو دیسکوري د دې زلزلې مرکز د بغلان ولایت د نهرین ولسوالۍ د شمال ختیځ په ۲۴ کیلومترۍ کې بللی او ویلي چې دا زلزله د افغانستان تر غرمې مخکې په یوولس بجې او څلور دقیقې وشوه.

د جرمني د زلزله پېژندنې ادارې د دې زلزلې شدت ۵ اعشاریه ۷ ریښتره بللی او د هغې مرکز یې تر مځکې ۱۰ کیلومتره لاندې اعلان کړی دی.

تېره میاشت د افغانستان په شمالي ولایتونو لکه بلخ، سمنګان، کندوز او بغلان کې یوې سختې زلزلې ۲۷ تنه مړه او ۹۵۶ نور ټپیان کړل.

د ملګرو ملتو پراختیایي پروګرام( یو این ډي پي) وایي، په ګڼ شمیر کډوال له ګاونډيو هیوادونو افغانستان ته ستنیدلي دي چې پر ټولو خدماتي برخو یې فشارونه زیات کړې دي.

د ملګرو ملتو پراختیایي پروګرام د پنجشنبې په ورځ د ډسمبر په اتلسمه د کډوالو د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې وویل چې یوازې په دوه زره پنځه ویشتم کال کې له ایران او پاکستانه افغانستان ته تر دوه میلیونه او درې لکو ډیر افغانان ستانه شوې دي.

په دې بیان کې وړاندې راغلې دي، چې د دې کډوالو لویه برخه د روغتیایي خدماتو، انرژۍ او کار موندنې په برخو کې ستونزې لري، همداراز د استوګنې په برخه کې هم افغانستان ته د کډوالو له ستنیدو سره مشکلات پراخ شوې دي.

هند ژمنه وکړه چې له افغانستان سره به د سرطان ضد درملو، واکسینونو او یوشمیر روغتیایي وسایلو مرسته وکړي.

د هند روغتیا وزیر جیګت پراکاش پر خپله اېکسپاڼه لیکلي چې د درملو یو لوی بار له یوسل او اته ویشت سټي سکن ماشینونو سره افغانستان ته د لیږلو په حال کې دی.

ښاغلي پراکاش پرون په نوي ډیلي کې د طالبانو د عامې روغتیا له وزیر مولوي نورجلال جلالي سره چې د یوه پلاوي په مشرۍ د لیندۍ په پنځه ویشتمه د هند په بلنه دغه هیواد ته تللی دی، وکتل او له افغانستان سره یې د روغتیا په برخه کې د هند د اوږدمهاله مرستو پر ژمنتیا ټینګار وکړ.

په ناروې کې د افغانستان سفارت چې سږکال پسرلی یې واک د طالبانو استازي ته وسپارل شو، د ناورې، ډنمارک او ایسلنډ میشتو افغانانو لپاره د پاسپورټونو توزیع پیل کړه.

د ناروې د بهرنیو چارو وزارت د وري په میاشت کې موافقه وکړه چې د طالبانو دیپلومات نجیب اله شاهین د سفارت د لومړي سکرتر په توګه وپیژني.

د ۲۰۲۱ کال د اګست له میاشتې وروسته چې جمهوري نظام نسکوره شو، په اسلو کې د افغانستان په سفارت کې د پاسپورټونو د ویش لړۍ ودریده.

په اروپا کې د ناروې په شمول، په جرمني، هالنډ، اسپانیا، بلغاریا او یوشمیر نورو دیپلوماتیکو استازولیو کې د طالبانو ملاتړیو ته اجازه ورکړل شوې ده چې افغانانو ته قونسلي خدمات وړاندې کړي، خو تر اوسه له روسیې پرته د نړۍ هیڅ هیواد د طالبانو رژیم په رسمیت نه دی پیژندلی.

د طالبانو د ترانسپورټ او هوایي چلند وزارت د هوا پیژندنې ریاست په یوه بیان کې ویلي دي چې په هرات، فراه، نیمروز، هلمند، غور، بادغیس، فاریاب، سرپل او بامیان کې به ورښتونه وشي. په ځینو کې له لسو تر شل سانتي مترو پورې د واورې او په ځینو کې له لسو تر پنځه ویشت ملي مترو پورې د باران اټکل شوی دی.

د وړاندوینو له مخې د شنبې او یکشنبې په ورځو تقریبا د افغانستان په ټولو ولایتونو کې د ورښتونو امکانات شته چې په مرکزي، شمالي او غربي سیمو کې تر ډیره د واورو او په جنوب لویدیځ او ختیځ ولایتونو کې د بارانونو د وریدو امکانات شته.

د جرمني د کورنیو چارو وزیر وایي، هغه افغانان چې موافقه ورسره شوې ده چې جرمني ته راشي هغوی به په راتلونکو دوو اونیو کې ولیږدول شي.

الکساندر دوبرینت نن د ( ار-این-ډي) په نوم د رسنیو یوه ګروپ ته په برلین کې ته وویل چې د دې افغانانو شمیر شاوخوا پنځه سوه پنځه دیرشو ته رسیږي چې اوس په پاکستان کې دي.

ښاغلي دوبرینت زیاته کړه چې د دې کسانو د انتقالیدو په تړاو له پاکستاني چارواکو سره په تماس کې دي او ښایي د ځینو کسانو کارونه د روان میلادي کال تر اخره خلاص نه شي، نو که داسې شول د هغوی غم به نوی کال وخوري.

د سې شنبې په ورځ هم په چارتر الوتنو کې یوسل او شپیته افغانان جرمني ته انتقال شول.

په پاکستان کې شاوخوا شپږ نیم سوه نور داسې افغانان دي چې جرمني پخوا ویلي و چې دا کسان به هم جرمني ته بیایي، خو په وروستیو کې برلین وویل چې دغه کسان جرمني ته نه شي لیږدولی.

د افغانستان او قرغیزستان د خصوصي سکتور استازو د ۱۵۶ میلیونه ډالرو په ارزښت سوداګریز تړونونه لاسلیک کړل.

د طالبانو د حکومت د صنعت او سوداګرۍ وزارت وایي چې تړونونو کې د ترانزیت پراختیا، د ګډو پانګونو جذب، د نندارتونونو جوړول او سوداګریزې ناستې شاملې دي.

وزارت په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې دا تړونونه پرون چهارشنبه ( د لیندۍ ۲۶مه) په کابل کې د افغانستان- قرغیزستان د سوداګریز تواصل په کانفرانس کې لاسلیک شول.

دا کانفرانس د طالبانو د حکومت د سوداګرۍ د وزیر نورالدین عزیزي او د قرغزستان د اقتصاد او سوداګرۍ د وزیر بکیت صدیکوف په مشرۍ جوړ شوی و.

د افغانستان کورنیو رسنیو ویلي چې پرون په کابل کې د قرغیزستان د سوداګرۍ خونه هم پرانستل شوه.

که څه هم له روسیې پرته بل ېوه هېواد تراوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پیژندلی، خو د قرغیزستان په ګډون د سیمې یوشمېر هېوادونه له طالبانو سره تعامل او سوداګریز اړیکي پالي.

د افغانستان د کرکټ د ۱۹ کلونو کم عمره لوبډلې د شپږ وکټو په توپیر د نیپال لوبډلې ماتې ورکړه.

د لوبې پچه نیپال ګټلي وه او په پنځوس اورونو کې يې ۱۲۴ منډې هدف افغان لوبډلې ته ورکړی و.

افغان لوبډلې په شپږویشتو اورونو کې ورکړل شوی هدف پوره او د شپږ وکټو په توپیر يې لوبه وګټله.

افغانستان له دې وړاندې له سریلانکا بنګلادیش څخه ماتې خوړلې وه.

د طالبانو د حکومت د سوداګرۍ او صنعت وزیر نورالدین عزیزي نن چهارشنبې د (ډیسمبر۱۷مه) د قرغیزستان د اقتصاد وزیر بکیت صدیکوف سره په کتنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو اړیکو او پانګونې پر پراختیا، د نندارتونو په جوړیدو او د سوادګریزو ناستو په اړه خبرې اترې کړي دي.

د طالبانو د سوداګرۍ او صنعت وزارت پر خپله ویبپاڼه لیکلي، افغانستان ته د قرغیزي چارواکو د سفر په ترڅ کې په کابل کې د قرغیزستان د سوداګرۍ خونه پرانستل شوې ده.

که څه هم قرغیزستان د طالبانو حکومت په رسمیت پیژندلی نه دی خو د افغانستان او قرغیزستان سوداګریزې اړیکې د نورو کالونو پرتله ښې دي.