د افغانستان د ولسمشر لومړي مرستیال عبدالرشید دوستم د یوه پراخ بنسټه حکومت د رامنځته کېدو په برخه کې د عبدالله عبدالله د دریځ ملاتړ وکړ.

ښاغلي دوستم په جوزجان کې یوې غونډې ته وویل، د ټاکنو وروستۍ پایلې چې ترڅ کې یې محمد اشرف غني بریالی اعلان شوی، په رسمیت نه‌پېژني.

هغه زیاته کړه: "زه ستاسې د مشر په توګه، په ټول زړه او ځان د ډاکتر عبدالله د بېګاني اعلان ملاتړ کوم، موږ د ټاکنو تقلبي اعلان چې ټاکنیزه کودتا یې بولي، په رسمیت نه‌پېژنو."

عبدالرشید دوستم له دې وړاندې خبرداری ورکړی و که ټاکنو کمېسیون محمد اشرف غني بریالی اعلان کړي، دی به شمال کې موازې حکومت رامنځته کړي.

د "ثبات او هم‌پالنې" ټیم مشر عبدالله عبدالله تېره شپه اعلان وکړ چې د دوی ټیم د ټاکنو ګټونکی دی.

دغو دریځونو له خلکو سره اندېښنې هم پيدا کړې دي.

د ملي یووالي حکومت اجرائيه مشر عبدالله عبدالله چې ټاکنو کې نه‌دی بریالی شوی، د ټاکنیزو کمېسیونونو مشران، غړي او د دارالانشا رئیسان ممنوع‌الخروج اعلان کړي دي.

ښاغلي عبدالله په یوه لیکلي حکم کې له کورنیو چارو وزارته غوښتي چې دغو کسانو ته د سفر اجازه ورنه‌کړي او کنه هر ډول غفلت به‌یې له بل قانوني اقدام سره مخ شي.

خو د افغانستان د کورنیو چارو وزارت وايي یوازې عدلي او قضايي بنسټونه د هېواد د وګړو د ممنوع‌الخروج کولو صلاحیت لري.

د دغه وزارت ویاند نصرت رحیمي ازادي راډیو ته وايي: "د قانون پر بنسټ یوازې لویه څارنوالۍ او ستره محکمه د هېواد د وګړو د ممنوع‌الخروج کولو صلاحیت لري، نو د کورنیو چارو وزارت هر اقدام به د هېواد د نافذه قوانینو په رڼا کې ترسره شي."

ښاغلي عبدالله پرون وروسته تر دې چې ټاکنو کمېسیون د ده سر سخته سیال محمد اشرف غني منتخب ولسمشر اعلان کړ، د ټاکنو پایله رد او د خپل ټیم د بریا اعلان‌یې وکړ.

د ټاکنیزو کمېسیونونو مسؤلینو له دې وړاندې ویلي، خپلې پرېکړې د نافذه قوانینو او د خلکو د رایو پر بنسټ کوي او د هېڅ‌چا تر فشار لاندې نه‌دي.

د محمد اشرف غني نږدې ټاکنیز سیال عبدالله عبدالله د ټاکنو کمېسیون له‌خوا اعلان شوې نتیجه نه‌مني او د خپل ټیم د بریا اعلان‌یې کړی دی.

ښاغلي عبدالله پرون سې شنبه ماښام د خپلو پلویانو یوې غونډې ته په لنډه وینا کې وویل چې اعلان شوې پایله پر ولسواکۍ کودتا او د خلکو له ارادې سره خیانت دی.

ښاغلی عبدالله زیاتوي: "د رڼو او بایومټریک شویو رایو له مخې د «ثبات او هم‌پالنې» ټیم د ټاکنو ګټونکی دی او موږ خپله بریا اعلانوو، درغلۍ کوونکي د افغانستان د تاریخ مخ توري دي، موږ ټول‌شموله حکومت جوړوو."

د ټاکنو کمېسیون بیا ویلي چې پرېکړې یې د نافذه قوانینو په رڼا او د خلکو د رایو پر بنسټ دي.

په افغانستان کې ټاکنیزې ناندرۍ نوې نه‌دي او د ۲۰۱۴ کال په ټاکنو کې دا جنجالونه دومره اوږده شول چې بالاخره د امریکا د بهرنیو چارو وزیر په منځګړیتوب د ملي یووالي حکومت رامنځته شو.

د افغانستان منتخب ولسمشر محمد اشرف غني وایي، د هېواد سیاسي شرایط نوې بڼه غوره کوي او طالبان د دې سیاسي بهیر برخه ګرځي.

ښاغلي غني چې پرون‌یې په ټاکنو کې د خپل ټیم د بریا په اړه غونډه کې خبرې کولې وویل، ژمن دی چې ټول افغانستان ته به سوله راولي.

ښاغلی غني وايي: "ټاکل شوې موږ په غیر معمولي چلند، جرأت، صراحت او فکر سره یوه نوي سیاسي چاپېریال ته ننوځو، اټکل دا دی چې د افغانستان کثرت‌پاله او پیاوړې ټولنه به طالبان جذب کړي، دا بهیر د مذاکراتو په نوم دی."

ښاغلي غني ټینګار وکړ چې له طالبانو سره هره معامله به د خلکو له سترګو پټه نه‌پاتې کېږي.

هغه طالبان یو ځل بیا ټاکنو ته راوبلل او ترې ویې‌غوښتل چې د ټاکنو له لارې د قدرت د تمثیلېدو هڅه وکړي.

طالبانو بیا په ټاکنو کې د محمد اشرف غني بریا د ولس په سترګو کې "خاورې شیندل" بللي دي.

دوی په یوه خبرپاڼه کې ویلي "د جعلي ټاکنو" په نتیجه کې د محمد اشرف غني بیا ټاکنه غیر قانوني او د سولې د روانې پروسې له محتوا سره په تضاد کې ده.

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسیون وایي د جنجالي رایو د بیا تفتیش او شمېرلو بهیر بشپړ شوی او په درې یا څلورو ورځو کې به د ولسمشرۍ د ټاکنو وروستۍ پایله اعلان کړي.

د دې کمېسیون ویاند ذبیح‌الله سادات تېر ماښام ازادي راډیو ته وویل چې د ټاکنو خپلواک کمېسیون د ټاکنیزو شکایتونو پرېکړې، د شکایتونو د کمېسیون د همکارانو، د سیاسي ګوندونو، څارونکو بنسټونو او د ټاکنیزو ټیمونو په حضور کې عملي کړې او د دې کمېسیون دارالانشأ په خپل وروستي راپور کار کوي.

هغه زیاته کړه: "د ټاکنو خپلواک کمېسیون دارالانشأ ته دنده وسپارل شوه چې خپل راپور د دې کمېسیون له مشرتابه سره شریک کړي او ان‌شاءالله تر درې څلورو راتلونکو ورځو پورې به د افغانستان د ولسمشرۍ د ټاکنو وروستۍ پایله اعلان شي."

د دغو ټاکنو د لومړنۍ پایلې له مخې افغان ولسمشر محمد اشرف غني په سلو کې څه باندې ۵۰ رایې ګټلي او ورپسې د هغه سیال اجرائیه رئیس عبدالله عبدالله دی چې په سلو کې یې څه کم ۴۰ رایې خپلې کړې دي.

که د ټاکنو لومړنۍ پایله په خپل حال پاتې شي، اشرف غني به د بلې پنځه کلنې دورې لپاره د ولسمشر په توګه وټاکل شي.

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسیون ښایي نن د جنجالي رأیو د سمپلونو د تفیش بهیر پيل کړي.

دې کمېسیون پرون هم ورته ژمنه کړې وه، خو بیا یې د ورځې په وروستیو کې وویل چې د سمپلونو د اخیستلو د څرنګوالي په برخه کې د ابهاماتو له امله دا بهیر وځنډېد.

پرون د بهیر تر ځنډېدو مخکې د انتخاباتو خپلواک کمېسیون ویاند میرزا محمد حق‌پرست ازادي راډیو ته وویل: "تر ډېره پورې دا فیصلې له مرکزي دفتر سره ارتباط لري، اما کېدای شي چې موږ په ۲۱ ولایتونو کې تقریباً تفتیش او بیا شمېرنه ترسره کړو."

د انتخاباتي شکایتونو کمېسیون د فیصلې پر اساس د ۱۳۷ زره مشکوکو رایو ۱۰ فیصده او له وخته بهر د ۱۰۲ زره رایو ۱۵ فیصده د سمپل یا نمونې په توګه اخیستل کېږي او له هغې وروسته تفتیش کېږي.

د انتخاباتي شکایتونو کمېسیون د فیصلې پر بنسټ د جنجالي رایو د سمپلونو له تفتیش او بیا شمېرنې وروسته که چېرته ۶۵ فیصده‌یې ټاکل شوي انتخاباتي معیارونه پوره کړي، نو معتبرې ګڼل کېږي او که چېرته معیارونه پوره نه‌کړي، نو ټولې جنجالي رایې به له سره تفتیش او بیا وشمېرل شي.

د افغانستان انتخاباتي شکایتونو کمېسیون وايي سبا به د ولسمشرۍ د انتخاباتو د لومړنیو نتایجو تر اعلان وروسته پر شویو شکایتونو خپلې وروستۍ پرېکړې اعلان کړي.

د انتخاباتي شکایتونو کمېسیون ویاند او منشي محمد قاسم الیاسي پرون په کابل کې خبریالانو ته وویل په دې کمېسیون کې په سلو کې ۵۰ استېنافي او استثنايي قضیو ته رسېدنه شوې او نور به هم په راتلونکو ورځو کې بشپړ شي.

د نوموړي په وینا ډېری له دې پرېکړو د ۳۰۰ زره لانجمنو رایو په اړه دي چې د کمېشنرانو له‌خوا یې په اړه د انتخاباتي کړنلارو، لوایحو او تخنیکي مسئلو په چوکاټ کې پرېکړې شوي.

ښاغلي الیاسي د شویو پرېکړو جزئیات په ډاګه نه‌کړل، خو ټینګار یې وکړ چې پرېکړې به‌یې د خلکو او انتخاباتي ټکټونو لپاره د منلو وړ وي.

د انتخاباتي شکایتونو کمېسیون ویاند وویل، د چهارشنبې په ورځ به په یوه خبري غونډه کې د دې کمېسیون د پرېکړو ټول جزئیات له خلکو سره شریک کړي.

د افغانستان د ولسمشرۍ انتخاباتو لومړني نتایج د مرغومې میاشتې په لومړۍ نېټه اعلان شول، خو د وروستیو نتایجو اعلان‌یې لا هم ځنډېدلی چې لامل‌یې په دې برخه کې د شویو شکایتونو د څېړنې اوږده او پېچلې پروسه بلل شوې.

د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون وايي نن سه شنبه په رسمي ډول د استېناف غوښتنې شکایتونو ته د رسېدنې پړاو پیل شو.

د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون وايي چې د استېناف غوښتنې لپاره د شکایتونو د ثبت پړاو تېره ورځ بشپړ شوی او په دغه مرحله کې ۶۲۹۲ شکایتونه ثبت شوي دي.

د دغه کمېسیون رئیسې زهره بیان شینوارې د سې شنبې په ورځ «۱۳۹۸ کال د سلواغې ۰۱» په کابل کې خبریالانو ته وویل چې نن په رسمي توګه شکایتونو ته د رسېدنې پړاو پیل شو چې دا بهیر به ۱۵ ورځې دوام وکړي.

شینوارې زیاته کړه: "د شکایتونو د ثبت له مرحلې وروسته د شکایتونو کمېسیون په مرکزي دفتر کې شکایتونو ته د رسېدنې د طرزالعمل له مخې چې په هغه کې تصنیف، څېړنه، تحلیل، تدقیق، ابلاغ او تطبیق پړاوونه شامل دي زموږ د تخنیکي ټیم له لوري یې کار پیل شوی چې اوس د پروسس په حال کې دي."

د ټانیزو شکایتونو کمېسیون وايي، په پروان، میدان وردګو، تخار او جوزجان ولایتونو کې د استېناف غوښتنې لپاره هېڅ شکایت نه‌دی ثبت شوی.

د دغه کمېسیون چارواکي زیاتوي چې ډېری ثبت شوي شکایتونه په ترتیب د "ثبات او هم‌پالنې"، د "دولت جوړوونکي" او د "سولې او اسلامي عدالت" ټاکنیزو ټیمونو له لوري ثبت شوي.

د شکایتونو کمېسیون له دې وړاندې په مرکز او ولایتونو کې شااوخوا ۱۶۵۰۰ زره ټاکنیز شکایتونه څېړلي و چې د پرېکړې له مخې یې ۴۷ محلونه باطل اعلان شوي او ۵۳۷۸ محلونه بیا شمېرنې ته تللي دي.

د افغانستان د ازادو او عادلانه ټاکنو بنسټ اجرائیوي رئیس یوسف رشید وویل: "د شکایتونو مرکزي کمېسیون او د شکایاتو ولایتي دفترونه دې په دغه څېړنه کې سره همغږي شي او دوی دې په دې اړه یوه واحده پرېکړه وکړي، څو قضیه په متعادل ډول سره حل او فصل شي."

د افغانستان د ولسمشرۍ ټاکنې د میزان یا تلې میاشتې په شپږمه وشوې، خو تر اوسه‌یې یوازې لومړنۍ پایله اعلان شوې ده.

د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون له‌‌خوا د استېناف غوښتنې شکایتونو ته له رسېدنې او د پرېکړې تر اعلان وروسته به، د ولسمشرۍ ټاکنو وروستۍ پایله اعلان شي.

په افغانستان کې د انتخاباتي کمېسونونو مخکنیو ۹ غړو محاکمه نن د جنورۍ ۱۴مه، په کابل کې پیل شوه.

هغوی په افغانستان کې له اداري فساد او لویو جرمونو سره د مبارزې د عدلي او قضایي مرکز کې د استیناف محکمې، محاکمه کول.

عبدالعزیز اریایي، عبدالبصیر فایز، حمیرا حقمل، ګلاجان عبدالبدیع صیاد، معاذالله دولتي، رفیع الله بیدار، عبدالقادر قریشي، سید حفیظ الله هاشمي، ملیحه حسن او وسیمه بادغیسي تېرکال په افغانستان کې د ولسي جرګې د ټاکنو د پایلو د ثبت د فورمو د بدلولو په تور محاکمه کېږي. لومړۍ محکمې پرهغوي د نهه کاله بند حکم کړی و.

خو مدافع وکیلانو پرهغوي لګېدلي تورونه سیاسي وبلل.

له دې امله د استیناف د محکمې مشرې، انیسه رسولي پرېکړه سبا ته وځنډوله.