د پاکستان د ملي جمهوري غورځنګ رهبر او د پښتون ژغورنې له بنسټګرو مشرانو محسن داوړ د افغانانو په جبري ایستلو نیوکه کړې او هغه یې د بشري حقونو نقض بللی.

ښاغلي داوړ په خپله ایکس پاڼه باندې په یوه بیان کې له پاکستانه د افغان کډوالو په تېره بیا ښځو او ماشومانو جبري ایستل د اندېښنې وړ بللې او د افغانانو پر ضد یې دښمني یاده کړې.

هغه ویلي ان د قانوني اقامې او ویزو لرونکي افغانان هم ایستل کېږي.

په اسلام اباد کې د افغان کډوالو د کورونو تالاشي او نیولو وروسته له هغه زور واخیست د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي اعلان وکړ چې د ۲۰۲۴ کال د ډسمبر له ۳۱مې وروسته اسلام اباد کې بې اسناده افغان کډوال نیسي.

په کابل کې د چین سفیر ژاو شینګ ویلي هېواد یې چمتو دی چې د راستنېدونکو افغان کډوالو لپاره په کابل کې د هستوګنې کورونه جوړ کړي.

هغه دا خبره د طالبانو د حکومت د رییس الوزرا له اداري مرستیال مولوي عبدالسلام حنفي سره په لیدنه کې کړې ده.

د طالبانو د حکومت د بیان په اساس ښاغلي شینګ ویلي د هغو کډوالو لپاره کورونه جوړوي چې له ګاونډیو هېوادونو را ایستل شوي.

هغه همدارنګه په ځینو ولایتونو کې د سړو خونو او د روغتیا او کانونو په برخو کې د همکاریو ژمنه کړې ده.

د چین سفیر همداراز ویلي چې تېر یو کال یې افغانانو په تېره بیا سوداګرو ته تر ټولو ډېرې ویزې ورکړي او دا یې د دواړو هېوادونو د اړیکو د پراختیا یوه بېلګه بللې ده.

د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې چین د افغانستان په بیلابیلو برخو له هغې ډلې کانونو کې پراخې پانګونې کړي دي.

د ایران حکومت ویلي چې شاوخوا ۷۰۰ سوه افغان ډاکتران د ایران په روغتونو کې په کار بوخت دي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د بهرنیو کډوالو د ادارې رییس نادر یاراحمدي په یوه بیان کې ویلي چې دا افغان روغتیاپالان د ایران د هستوګنې قانوني اسناد لري او له خدمتونو برخمن دي.

هغه په عین حال کې ویلي چې په دغو قانوني او تحصیل کړیو افغانانو سربېره یوه لویه برخه افغانان په ناقانونه توګه هلته مېشت دي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د دغه مقام په خبره دوی په تېرو دریو کلونو کې شاوخوا دری میلیونه افغان کډوال له ایران ایستلي وو چې د ده په خبره په افغانستان کې د سختو شرایطو له کبله بېرته ایران ته ورغلي دي.

هغه خبرداری ورکړ چې دا کډوال به بېرته باسي.

د متحده عربي اماراتو د دولت رییس شیخ محمد بن زاید آل نهیان پرون (یکشنبه) پاکستان ته لاړ.

د پاکستان حکومت په یوه بیان کې ویلي چې د متحده عربي اماراتو د دولت رییس د پاکستان له صدراعظم شهبازشریف سره د پنجاب په رحیم یار خان ښار کې لیدلي او په دوه اړخیزو مساییلو یې خبرې کړي دي.

د بیان په اساس شیخ محمد بن زاید آل نهیان د کانونو په کیندلو او کرنې برخو کې له پاکستان سره د همکاریو ډاډ ورکړی.

شهبازشریف هم په خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې ویلي چې د اماراتو د دولت له رییس سره یې په لیدنه کې د پاکستان او اماراتو د همکاریو د لا غښتلتیا ډاډ ورکړ او د ستراتیژيکې ملګرتیا په چوکاټ کې یې د اړیکو د زیاتېدو غوښتنه وکړه.

د اماراتو د دولت رییس داسې وخت پاکستان ته سفر کوي چې دا هېواد وروستۍ څو ورځې یو وار بیا د بریدونو شاهد دی. په دې سربېره د پخواني صدراعظم عمران خان د پلویانو د پراخو لاریونو په سبب سیاسي وضعیت هم کړکېچن بلل کېږي.

روسيې د یکشنبې په ورځ (د جنورۍ په ۵مه) وویل چې د شپې پر مهال یې د اوکراین ګڼ ډرون الوتکې ویشتلي دي.

پر ټولنیزو رسنیو خپرې شوې ويډوګانې په روستوف سیمه کې له لرې واټنه چاودنې ښکاروي.

د روسیې دفاع وزارت ویلي، هوايي دفاعي سیستم یې د تېرې شپې په ترڅ کې ۶۱ اوکرایني بې پیلوټه الوتکې وویشتې چې ډېری یې د اوکراین پولې ته په څېرمه سیمو کې ویشتل شوې دي.

د روسیې د ملکي هوايي چلند ادارې روزا ویاتسیا یوه ویاند ویلي، څلورو هوايي ډګرونو د یکشنبې په سهار د "امنیتي" دلایلو له امله د لنډې مودې لپاره ترافیک وځنډاوه او لږترلږه اته الوتکې لاره بدلولو ته اړې شوې.

د روستوف سیمې د سیمه ییز والي یوري سلیوسار په وینا، د تاګانروګ په بندري ښار او شاوخوا سیمو کې، د بې پیلوټه الوتکو د لوېدو له امله ملکي خلکو ته زیان اوښتی دی.

مسکو او کییف په نژدې درې کلنه جګړې کې نژدې هره ورځ د بې پیلوټه الوتکو بریدونه تبادله کړي چې د جګړې له لومړۍ کرښې لیري ملکي سیمو ته یې زیان اړولی.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف) وايي، په ۲۰۲۴ کال کې تر ۵۰۰ ډېر ماشومان له جګړو څخه د پاتې شویو ماینونو او مهماتو په چاودنو کې وژل شوي یا هم ټپیان شوي دي.

نن (یکشنبه د مرغومې ۱۶مه) د افغانستان د یونیسف ادارې پر خپله ایکس پاڼه (پخواني ټویټر) کې دا خبر ورکړی دی ، خو دا یې څرګنده نه کړه چې په دغو ماشومانو کې څومره یې وژل شوي او څومره ټپیان دي.

د ملګرو ملتونو دغې ادارې زیاته کړې، چې په ۲۰۲۴ کال کې یې شاوخوا ۳ میلیونه ماشومانو او د هغوی پالنه کوونکو ته د چاودېدونکو توکو د خطرونو په اړه ښوونه کړې، چې په کې د هغوی د پېژندلو، مخنیوي او راپور ورکولو څرنګوالی هم شامل دی.

دا په داسې حال کې ده، چې په دې وروستیو کې په افغانستان کې د ماین پاکۍ یو شمېر بنسټونه په دې برخه کې د بودیجې کمښت او په روان کال کې له جګړو څخه د پاتې شویو ماینونو او مهماتو د چاودنو له امله د تلفاتو د زیاتوالي په اړه اندېښمن وو.

د ملګرو ملتونو یوې چارواکې په افغانستان کې پر ښځو او نجونو د روانو محدودیتونو په باب اندېښنه وښوده.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیالې امینې محمد پرون پر خپله ایکسپاڼه لیکلي، چې «په افغانستان کې د ښځو او نجونو پر حقونو په پرله پسې ډول تېری کېږي.»

د هغې په لیکنه سږکال نورو شاتګونو دوی نور هم له عزتمن ژوند څخه بې برخې کړي دي. د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیالې لیکلي، چې نه تسلیمېږو او په اسلام کې د افغان ښځو او نجونو د حقونو د دفاع لپاره د هغې تعهد نه خوځېدونکی دی.

طالبانو په خپله څه کم درې نیم کلنه واکمنۍ کې پر ښځو او نجونو ډول- ډول محدودیتونه لګولي دي.

نجونې تر شپږم ټولګي پورته د نور تعلیم اجازه نه لري، په پوهنتونونو کې یې زده کړې منع شوي او طالبانو په وروستي مورد کې په طبي انستیتیوتونو کې هم د ښځو او نجونو زده کړې منع اعلان کړې.

طالبانو ښځې په ډېری دولتي او ټولو نادولتي ادارو کې له کار کولو هم منع کړې دي.

د طالبانو ټولګټو وزارت وايي، چې د سالنګونو د لویې لارې د پاکولو چارې لا هم روانې دي او دغه لار له پرون د ټولو موټرو پرمخ تړلې ده.

د دغه وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس تېره شپه پر خپله ایکسپاڼه لیکلي، چې جنوبي سالنګ په ځینو برخو کې د واورې اندازه ۲ متره او ۳۰ سانتي ته رسېدلې او په شمالي سالنګ کې څه کم درې متره واوره اورېدلې ده.

حق شناس لیکلي، چې د واورې له پاکولو وروسته که د واورې ښویېدو خطر نه وي، دغه لار د ټرافیکو پرمخ پرانیستل کېږي. هغه له خلکو او چلوونکو غوښتنه کړې، چې د دغې لارې د وضعیت په اړه د ټولګټو وزارت له رسمي سرچینو اطلاعات تعقیب کړي، لازمې سپارښتنې په پام کې وساتي او له غیرضروري سفرونو ډډه وکړي.

د طالبانو د ټولګټو وزارت ویاند ویلي، خلک دې د سفر پر مهال د ژمي لازم تجهیزات له ځان سره ولري.

د غزې د تړانګې روغتیايي چارواکي وايي چې د اسراییل په پرونیو هوايي حملو کې د دوو ماشومانو په ګډون لږترلږه ۲۱ کسان وژل شوي دي.

د غزې د روغتیا وزارت چې حماس ډله یې اداره کوي، په تېرو ۲۴ ساعتونو کې د اسراییلو په بمباریو کې د ۵۹ کسانو د وژل کېدو او له ۲۷۰ د ډېرو نورو کسانو د ټپي کېدو خبر ورکړی.

اسراییلو د غزې پر تړانګه دا حملې وروسته له هغه پیل کړې چې حماس ډلې د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په ۷مه ناڅاپه پر اسراییلو برید وکړ.

دا په داسې حال کې ده چې په غزه کې له ۱۵ میاشتنې جګړې وروسته د اوربند د ټینګولو لپاره په قطر کې د منځګړو هڅې بیا چټکې شوې دي.

قطر، مصر او متحدایالات چې د دې خبرو منځګړتوب کوي، له څو میاشتو راهیسې د اسراییلو او حماس ترمنځ د مخامخ خبرو د پیل لپاره هڅه کوي خو د دوی هڅو تراوسه نتیجه نه ده ورکړې.

د حزب الله مشر نعیم قاسم وايي د ده ډله له لبنان څخه د اسراییلو د شاتګ د ۶۰ ورځني مهلت له پای ته رسېدو مخکې له اوربند څخه د اسراییل سرغړونو ته د ځواب ویلو لپاره چمتو ده.

د اسراییل او حزب الله ترمنځ کاواکه اوربند د دواړو لورو له جګړې وروسته د نوامبر په ۲۷مه نافذ شو، خو دواړه لوري یو- بل د اوربند په ماتولو تورنوي.

ښاغلي قاسم پرون (د جنوري ۴مه) وویل موږ اوربند ته فرصت ورکوو چې عملي شي او زغم هم لرو، خو هغه ټینګار وکړ چې دا په دې معنا نه ده چې دوی به ۶۰ ورځې انتظار کوي.

متحدایالتونه حزب الله چې د سیاسي فعالیت ترڅنګ پوځي څانګه هم لري، د یوې تروریستي ډلې په توګه پېژني خو اروپايي ټولنې یې یوازې پوځي څانګه په خپل تور لیست کې شامله کړې ده.

د اسراییل، لبنان، فرانسې، امریکا او د ملګروملتونو د سوله ساتو ځواکونو د استازو په ګډون یوې کمیټې ته د اسراییل او حزب الله ترمنځ د اوربند د څارنې دنده سپارل شوې ده.