پټرېک اېم. شنهن د امریکا د دفاع وزارت د سرپرست په توګه پرون د چهارشنبې په ورځ «۱۳۹۷ کال د مرغومې ۱۲» رسماً په کار پیل وکړ.

شنهن چې مخکې یې د دې وزارت د مرستیال په توګه دنده ترسره کوله، وروسته له هغې د ولسمشر ټرمپ له‌خوا ورته دغه مسؤلیت وسپارل شو چې پخواني دفاع وزیر جېمز مټېس د ډسمبر په ۲۰مه استعفا وکړه.

مټېس ویلي و، سیاستونه‌یې بشپړ د ولسمشر له سیاستونو سره سر نه‌خوري.

ولسمشر ټرمپ چې د افغانستان د جګړې له کبله پر مټېس انتقاد کړی، نه‌ده څرګنده کړې چې شنهن به د دفاع د وزیر په توګه ونوموي او که به بل چا ته دغه دنده وسپاري.

۶۸ کلن مټېس مخکې ویلي و چې دی به د فبرورۍ په پای کې خپله دنده پرېږدي، خو ټرمپ وروسته له هغې چې مټېس د خپلې استعفا په اړه یو لیک خپور کړ او په هغه کې یې پر ولسمشر انتقاد وکړ، اعلان وکړ چې هغه به له وخته مخکې د دفاع وزارت څوکۍ پرېږدي.

ولسمشر ټرمپ پرون په څرګندونو کې چې له ټلوېزیونه خپرېدې او شنهن‌یې په څنګ کې ناست وو، وویل، ده اصلاً مټېس لیرې کړی، ځکه ده چې کوم کارونه په افغانستان کې ترسره کړي و، ورڅخه راضي نه‌و.

ښاغلی ټرمپ زیاتوي:

"زموږ جنرالان ۱۹ کاله په افغانستان کې جګړه کوي. مټېس له ما ډېر منندوی و چې ۷۰۰ میلیارده ډالره مې چې هغه‌یې هېڅ انتظار نه‌درلود، ومنل، خو مټېس ما ته څه وکړل؟ هغه ما ته په افغانستان کې څه وکړل؟ هېڅ ښه‌یې نه‌دي کړي، زه له هغه څه چې ده په افغانستان کې کړي خوښ نه‌یم."

۶۸ کلن شنهن وویل چې له سوریې د امریکایي ځواکونو وتل او د چین د پوځي هڅو مخنیوی به‌یې لومړیتوبونه وي.

په شمالي مقدونیه کې په یوه کنسرت کې د اور د لګېدو په پېښه کې لږترلږه ۵۹ کسان مړه شوي دي.

د دې هېواد د کورنیوچارو وزیر پانچې توشکوفکسي نن (د مارچ ۱۶مه) په یوه خبري غونډه کې وویل چې اور تېره شپه په کوچاني سیمه کې د DNA د موسیقۍ د بانډ د کنسرت پرمهال په تالار کې دننه د اورلوبې په نتیجه کې ولګېد.

د توشکوفسکي په وینا له اورپېښې وروسته له سلو ډېر کسان د علاج لپاره د سیمې روغتونونو ته رسول شوي دي. نوموړی وايي، داسې ښکاري چې د تالار چت له داسې موادو جوړ شوی و، چې د اورلوبې له بڅرو اور اخلي.

کوچاني د شمالي مقدونیې د پلازمېنې سکوپیې په ۱۰۰ کیلومترۍ کې پروت ښار دی.

داسې مهال چې د سربیا په پلازمېنه بلګراد کې د تېرو څو لسیزو تر ټولو لویې مظاهرې روانې دي، د دې هېواد ولسمشر الکساندر ووچیچ وايي، هغه پراخه منفي انرژۍ او غوسه چې خلک یې د چارواکو په وړاندې لري، د درک وړ ده.

دا اعتراضونه په تېره نوامبر میاشت کې هغه مهال پیل شول چې د اورګاډي په یوه سټېشن کې له خونړۍ پېښې وروسته خلکو چارواکو په فساد تورن کړل.

ولسمشر ووچیچ تېره شپه په یوه خبري غونډه کې د خبرو پرمهال هڅه کوله چې ځان د خلکو د غوښتنو د استازي په توګه معرفي کړي. هغه وویل چې په حکومت کې شامل ټول کسان باید پوه شي چې کله دومره ډېر خلک راټولېږي، پیغام یې څه شی دی.

د چارواکو د اټکل له مخې په دې مظاهرو کې د ۸۸ زرو او ۱۰۷ زرو ترمنځ خلکو ګډون کړی و، خو د عمومي غونډو د ارزونې یوې ادارې ویلي دي چې ښايي د دوی شمېر به د ۲۷۵ زرو او ۳۲۵ زرو ترمنځ و.

معترضان پرون په داسې حال کې چې بیرغونه ورسره وو، د ښار په بېلابېلو برخو راټول شول او بیا یې د پارلمان مخې ته غونډه وکړه.

د پاکستان د خیبرپښتونخوا ایالت اعلي وزیرعلي امین ګنداپور پردیني عالم مفتي منیرشاکر خونړی برید په کلکه وغانده او له پولیسو یې وغوښتل چې د دې برید د عاملانو د په نښه کولو او نیولو لپاره جدي اقدام وکړي.

د خيبر پښتونخوا ديني عالم مفتي منير شاکر پرون شنبې د پېښور په ارمړ سيمه کې په يوه بمي چاودنه کې ټپي شوی وچې وروسته یې په یوه روغتون کې ساه ورکړه. تر اوسه چا یا کومي ډلې پر مفتي شاکر د بريد مسوليت نه دی اخیستی. مفتي منیر شاکر په وروستيو کلونو کې په خپلو جنجالي ديني بيانونو سره ډېر شهرت موندلی وو. هغه د پښتون ژغورنې له غورځنګ (پي ټي اېم) سره خواخوږي څرګندونه کړې وه او ډیرځل یې په غونډو کې ليدل کېده. نوموړي د پاکستان د پوځ پر تګلارو هم نيوکې کولې.

ټاکل شوې د هالیووډ نامتو لوبغاړی روبرټ دنیرو په یوه نوي فلم کې دوه اصلي رولونه ولوبوي. دنیرو به، چې دوه ځلې یې اوسکار جایزه ګټلې ده د الټو نایټس یا د التو د سردارانو په فلم کې د دوو اصلي کرکټرونو رولونه ولوبوي.

د الټو د سردارانو فلم په نیویارک کې په ۱۹۵۰مه لسیزه کې د ایټالوي- امریکايي مافیا د دوو اصلي مشرانو فرانک کوستیلو Frank Costello او ویټو جینوویزVito Genovese ترمنځ د سیالۍ رښتینې کیسه رانغاړي.

اوکرایني او روسي ځواکونو تېره شپه او نن سهار وختي یوځل بیا پر یوبل هوايي حملو ته دوام ورکړ چې په پایله کې یې دواړو خواوو ته مرګ ژوبله او مالي زیانونه اوښتي دي.

دا حملې داسې مهال کېږي چې د دواړو لورو ترمنځ د اوربند د ټینګولو لپاره د امریکا او اروپايي ټولنې د مشرانو هڅې روانې دي. اوکرایني چارواکي وايي چې په دنیپرو پیتروفسک سیمه کې د روسیې د توپونو په برید کې یوه اویا کلنه ښځه وژل شوې او په چیرني هیف کې د بې پیلوټه الوتکو په برید کې د یوې پنځه پوړیزې ودانۍ دوه پاسني پوړونه ویجاړ شوي دي خو د دې حملو د تلفاتو په اړه تراوسه جزییات نه دي خپاره شوي. بل خوا د روسیې د بېلګورد سیمې والي ویاچیسلاو ګلادکوف ویلي دي چې په ګوبکین ښارګوټي کې یوه شخصي کور، د اوکراین د بې پیلوټه الوتکو د لګېدو له کبله اور اخیستی دی.

په عین حال کې په داسې حال کې چې د روسیې له کورسک سیمې د اوکرایني سرتېرو د ایستلو لپاره د روسيې د پوځ هلې ځلې دوام لري، اوکراین پرون د روسیې هغه ادعاوې رد کړې دي چې وايي، په کورسک کې یې اوکرایني ځواکونه کلابند کړي دي.

بلوڅ بیلتونپال ادعا کوي چې د بلوچستان ایالت د نوشکي سیمې پر لویه لاره یې د پاکستان د پوځ د بسونو پر کاروان برید کړی او لسګونه سرتېرو ته یې مرګ ژوبله اړولې ده.

د بلوڅانو د آزادي بښونکي پوځ په نوم د بیلتونپالو ډلې په یو بیان کې چې نن یې رسنیو ته واستاوه، ویلي دي چې په دې کاروان کې اته بسونه وو، چې د دې ډلې د وسله والو په برید کې یې یو په بشړ ډول له منځه تللی دی.

د بیان د ادعا له مخې د پوځي کاروان د بسونو له محاصرې وروسته ټولټال نوي تنه پوځیانو ته مرګ ژوبله اوښتې ده. په بیان کې کې راغلي دي چې دا برید د بلوڅانو د آزادي بښونکي پوځ د مجید د لوا له خوا شوی دی. د پاکستان پوځ تراوسه د دې ادعا په اړه څه نه دي ویلي.

ټاکل شوې ده د ملګروملتونو امنیت شورا سبا د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د مرستندوی دفتر- یوناما ماموریت د یو بل کال لپاره تمدید کړي.

په یوه راپور کې چې پرون د امنیت شورا پر ویبپاڼه خپور شو ویل شوي چې د وړاندیز شوي پریکړه لیک د مسودې له مخې د یوناما ماموریت به د ۲۰۲۶ کال د مارچ تر ۱۷ مې پورې وغځول شي. د راپورله مخې د دې پریکړه لیک د مسودې په متن کې په افغانستان کې د یوناما په دندو او لومړیتونو کې کوم بدلون نه دی راغلی او د دې شورا ټولو غړو یې ملاتړ کړی دی.

بشري حقوق په تېره د ښځو او نجونو حقونه، سوله او امنیت، د افغانستان اقتصادي او بشري وضعیت، تروریزم، مخدر مواد، د سپکو او درنو وسلو قاچاق، د کورنیو بې ځایه شویو او کډوالو او د طبیعي پيښو اغیز هغه موارد دي چې د یوناما ماموریت په افغانستان کې تمرکز پرې کوي. یوناما خپل ماموریت د یوه بل کال لپاره داسې مهال غځوی چې پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ څه باندې درې نیم کاله اوښتي دي خو سرپرست حکومت یې د نړۍ هیڅ هیواد تراوسه په رسمیت نه دی پیژندلی.

له بشري حقونو او په تېره د ښځو له حقونو سرغړونې د طالبانو د حکومت د رسمیت پیژندنې پر وړاندې لوی خنډ بلل کیږي.

د صربیا په پلازمېنه بلګراد کې د شنبې په ورځ (د مارچ ۱۵مه) لسګونو زرو کسانو د پراخ لاریون په ترڅ کې د حکومت د حساب ورکولو غوښتنه وکړه.

معترضانو د الکساندر ووچیچ د حکومت د ځواب ویلو غوښتنه کوله، چې ولې د نومبر په میاشت کې د اورګاډي په تمځي کې د چت د نړېدو پېښه رامنځته شوه.

دغه پېښه کې چې د نومبر په لومړۍ نېټه د نووي ساد د اورګاډي په تمځي کې رامنځته شوه ۱۵ کسان په کې وژل شوي وو.

دا پېښه د ولسمشر ووچیچ لپاره یوه ستره سیاسي ازموینه بلل کېږي.

ګڼ شمېر لاریون کوونکو چې بیرغونه او شعارونه یې له ځان سره لرل د بلګراد په بیلابیلو سیمو او د صربیا د پارلمان مخې ته راټول شوي وو.

اټکل کېږي چې دا لاریون په سربیا کې وروستیو لسیزو تر ټولو ستر لاریون وي.

معترضو محصلانو له درې میاشتو راهیسې خپلو لاریونونو ته دوام ورکړی، پوهنتونونه یې تړلي، او د صربیا په ۲۰۰ ښارونو او کلیو کې لسګونه زره کسان دې لاریونونو ته یو ځای شوي دي.

د بریتانیا صدراعظم کایر سټارمیر وایي، د روسیې ولسمشر ولادیمیرپوتین باید پراوکراین بریدونه چې ده وحشیانه وبلل، ودروي او د امریکا له خوا وړاندیزشوی اوربند ومني.

ښاغلي سټارمر نن شنبې شاوخوا ۲۵ مشرانو ته چې اکثره یې اروپایي وو، په یوه مجازي غونډه کې دغه څرګندونې وکړې او له هغوی یې وغوښتل چې پرمسکو خپلو فشارونو ته دوام ورکړي.

په داسې حال کې چې روسیه، متحده ایالات او اوکراین د ولسمشرډونالډ ټرمپ له خوا په اوکراین کې د یوه دیرش ورځني اوربند پر وړاندیز بحثونو ته دوام ورکوي، د بریتانیا صدراعظم د غونډې له ټولو ګډونوالو وغوښتل چې هیوادونه یې باید دې ته چمتو وي چې په خپله د سولې د دا ډول هرې موافقې دفاع وکړي.

بریتانیا، فرانسې او یوشمیر نورو هیوادونو ویلي دي چې که یو اوربند وشي نو دوی کولای شي چې اوکراین ته سوله ساتي ځواکونه ولیږي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت نن شنبې (د کب ۲۵مه) په یوه خبرپاڼه کې چې د دې وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پر خپله ایکس پاڼه خپره کړې دغه تړون، د دواړو هیوادونو ترمنځ د متقابل باور د پیاوړتیا پرلور یو مثبت ګام بللی او ویلي یې دي چې د دوی ترمنځ د اوږدمهالي اختلاف د هواري، د سیمې د ثبات او اقتصادي ودې لپاره به لاره پرانیزي.

د طالبانو حکومت د منځنۍ آسیا د دغو هیوادونو ترمنځ د شوي تړون هرکلی داسې مهال کوي چې له دوشنبې سره یې اړیکې ترینګلي ښکاري.

د تاجکستان او قرغزستان د ګډو پولو د ترسیم په اړه دا تړون د تیرې پنجشنبې په ورځ د قرغزستان په پلازمینه بشکیک کې د تاجکستان د ولسمشر امام علي رحمان د سفر پرمهال د کوربه هیواد له ولسمشر صدر جباروف ترمنځ لاسلیک شو.

د دواړو هیوادونو ترمنځ د شاوخوا ۹۸۰ کیلومتره اوږدې پولې په اوږدو کې د لانجمنو سیمو پرسر له نژدې ۲۳ کلونو راهیسې خبرې روانې وې.

په سرحدي سیمو کې له دوو خونړیو نښتو وروسته چې د ۲۰۲۱ کال په اپریل او د ۲۰۲۲ کال په سپټمبر میاشتو کې وشوې او په نتیجه کې یې له سلو زیات کسان ووژل شول او په سلګونو کورونه ویجاړ شول، د دواړو هیوادونو ترمنځ ټولې پولې تړل شوي او ترمنځ یې اړیکي ځنډول شوي وو.