د ایران د پولیسو د معلوماتو مرکز نن چهارشنبه د مورخې په (۲۶) مه، رسنیو ته وویل چې هغه روزنیزه الوتکه چې د مهرآباد له هوايي ډګر څخه الوتنه کړې وه، تهران ته د راستنیدو په لاره کې نسکورې شوې ده.
دغه مرکز ویلي دي چې دغه روزنیزه الوتکه د تخنیکي ستونزو له امله لویدلې ده.
د فرانس پرېس خبري اژانس د راپور له مخې، ایران چې په وروستیو کلونو کې له سختو اقتصادي بندیزونو سره مخ دی، د څو هوايي پیښو شاهد دی او د دې هیواد چارواکي د الوتکو د پرزو په جوړولو کې له ستونزو شکایت کوي.
د ایران پخوانی ولسمشر ابراهیم رییسي هم د ۲۰۲۴ کال په می میاشت کې د چورلکې د غورځېدو په پېښه کې د دې هېواد د څو نورو چارواکو سره یوځای ووژل شو.

هغه د سې‌شنبې په ورځ، د مرغومې (۲۵) مه، د امریکا د کانګرس د یوې غونډې په ترڅ کې چې موخه یې د نوموړي د نومول کېدو تایید و، وویل، له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو وتل د امریکا د پوځ اعتبار ته زیان رسولی او د امریکایي سرتېرو د وژلو او د هغو کسانو د پرېښودو لامل شول چې له امریکا سره یې همکاري کړې وه.
خو د جنورۍ په ۲۴مه، د امریکا ولسمشر جو بایډن د بهرنیو چارو په وزارت کې په خپله وینا کې یو ځل بیا له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو دفاع وکړه او ویې ویل چې د جګړې پای ته رسول سمه پرېکړه وه.
په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو دوه اونۍ وروسته، د امریکایي سرتېرو وروستۍ ډله د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۳۱مه له هېواده ووتله.
له افغانستان څخه د دوی وتل د دوحې د تړون پر بنسټ بشپړ شول.
دا تړون د ډونالډ ټرمپ د ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې، د ۲۰۲۰ کال د فبرورۍ په ۲۹مه، د متحده ایالاتو او طالبانو ترمنځ لاسلیک شوی و.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) وايي چې د هوا سختو شرایطو، په شمول د درنو واورو، بارانونو او طوفانونو، په تېرو پنځلسو ورځو کې د افغانستان په شمالي او ختیځو سیمو کې لږ تر لږه ۱۰ کسان وژلي دي.
اوچا نن چهارشنبه د مرغومې )۲۶( مه، په ایکس (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې په دې لړ کې ۱۷ کسان ټپیان شوي دي.
د دې ادارې په وینا، په کونړ، لغمان او نورستان ولایتونو کې د سختو بارانونو او واورې له امله پنځه کسان وژل شوي، د استوګنې کورونه یې زیانمن کړي او همدارنګه د ترافیکي پېښو لامل شوي دي.
په راپور کې ویل شوي چې د فاریاب په کوهستان ولسوالۍ کې سړې هوا دوه کسان وژلي، په داسې حال کې چې د بغلان په اندراب ولسوالۍ کې هم د درنو واورو ورېدل او سړه هوا د دریو نورو د مړینې سبب شوې ده.
تر دې مخکې، د مرغومي په میاشت کې د سره صلیب او سرې میاشتې ټولنې د نړیوال فدراسیون یو راپور کې ویل شوي وو چې د افغانستان په لږ تر لږه ۱۸ ولایتونو کې له ۳۲۵۰۰۰ څخه ډېر خلک د وروستۍ سړې هوا له امله اغېزمن شوي دي.
د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) وايي چې دوی د نورو مرستندویه ادارو سره په ملګرتیا کار کوي څو اغېزمنو خلکو ته بیړنۍ مرستې چمتو کړي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال شیر محمد عباس ستانکزی په نړۍ غږ وکړ چې د چاپېریال او اقلیم د بدلون پورې اړوند مسالو ته سیاسي رنګ ورنه کړي او په دې برخه کې له افغانستان سره همکاري او مرسته وکړي.
هغه دا خبره نن چهارشنبه د مرغومې )۲۶( مه، د اقلیمي بدلون په ملي کنفرانس کې وکړه.
ستانکزي زیاته کړه چې د پخواني شوروي اتحاد د جګړو پر مهال د افغانستان ۸۰ سلنه ځنګلونه له منځه تللي وو او په دې هېواد کې د جګړو پر مهال د وسلو او بمونو کارولو چاپېریال ته سخت زیان رسولی دی.
مخکې له دې، د طالبانو د حکومت د چاپېریال ساتنې ملي ادارې ویلي وو چې په افغانستان کې ۲۱ میلیونه خلک د اقلیم د بدلون له امله د څښاک پاکو اوبو ته لاس‌رسی نه لري.
ملګرو ملتونو هم په خپل راپور کې افغانستان د هغو لسو هېوادونو څخه یو بللی چې د اقلیم د بدلون له امله تر ټولو زیانمنونکي دي.

سیرګي لاوروف نن (د جنوري ۱۴مه) په خپل کلني خبري کنفرانس کې وویل، د واشنګتن نوې ادارې د اوکراین د جګړې د حقایقو درک پیل کړی دی. له دې مخکې نورو روسي چارواکو هم د اوکراین په جګړه کې، چې په څو اونیو کې یې دریمه کلیزه پیلېږي، د احتمالي اوربند د طرحې په اړه ورته څرګندونې کړې دي.

ښاغلي ټرمپ ویلي چې غواړي د روسیې له ولسمشر ولادیمیرپوتین سره مخامخ وګوري او د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو په اړه خبرې ورسره وکړي.

دا په داسې حال کې ده چې روسیې د اوکراین د قلمرو څه باندې شل سلنه سیمې اشغال کړي او په توجیه کې یې په ناټو کې د اوکراین د غړیتوب د مخنیوي په ګډون یولړ دلایل وړاندې کړي دي.

په کییف کې هم چارواکو د ټرمپ د سولې د طرحې اورېدو ته چمتووالی ښودلی. ټرمپ د پرون په یوه مرکه کې وویل پوتین چمتو دی چې د ده د لوړې له مراسمو وروسته له ده سره وګوري.

د امریکا د هواپېژندنې د ادارې کارپوه ډیویډ راټ ویلي چې د دې بادونو سرعت نن په ساعت کې تر ۱۲۰ کیلومترو پورې دی خو د هغه په وینا سبا- چارشنبې (د ډسمبر ۱۵مه) به یې سرعت د ۸۰ او ۱۱۲ کیلومترو ترمنځ وي. په ځنګلونو کې د تېرې اونۍ دوه لوی لګېدلي اورونه د چټکو بادونو له کبله پراخ شول.

د رویټرز خبري آژانس د راپور له مخې په لاس انجلس کې د اوروژنې کارکوونکي د نورو احتمالي اورونو د مخنیوي لپاره چمتووالی نیسي.

تېره شپه د اطفاییې څه باندې ۸۵۰۰ کارکوونکو په ځمکه او هوا کې د لګېدلو اورونو د مخنیوي په عملیاتو کې برخه واخیسته.

د راپورونو له مخې په دې اورپېښو کې تردې دمه لږترلږه ۲۴ کسان مړه شوي او له ۱۲ زرو ډېر کورونه او ودانۍ ویجاړې یا زیانمنې شوې دي.

اوچا نن پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې دا هم ویلي دي چې روغتیايي خدماتو ته د اړو ۱۴،۳ میلیون کسانو له ډلې څه باندې ۲۳ سلنه ښځې، ۵۳ سلنه ناریه او نژدې ۱۰ سلنه معلولیت لرونکي کسان دي.

د طالبانو د حکومت د روغتیا سرپرست وزیر نورجلال جلالي د مرغومي په ۵مه وویل چې د هېواد د ولسوالیو ۷۲ سلنه اوسېدونکي اوس مهال روغتیايي خدماتو ته لاسرسی نه لري. اوچا له اړو افغانانو سره د مرستې لپاره د نژدې ۲۸۰ میلیون ډالره بسپنې غوښتنه کړې.

د ولسمشر په توګه د ښاغلي بایډن دنده په یوه اونۍ کې پای ته رسېږي او ټاکل شوې ده چې منتخب ولسمشر ډونالډټرمپ د جنوري په شلمه لوړه وکړي. ښاغلي ټرمپ له افغانستان د وتلو پرېکړه شرموونکې بللې.

امریکايي پوځیان د دوحې د موافقې په اساس د طالبانو له واکمنېدو دوه اونۍ وروسته د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۳۱مه له افغانستانه ووتل. دا موافقه د ۲۰۲۰ کال د فبروري په ۲۹مه، د ټرمپ د ولسمشرۍ د لومړۍ دورې پرمهال لاسلیک شوه.

د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۲۶مه د امریکايي سرتېرو د وتلو په بهیر کې د کابل هوايي ډګر په ابي نومې دروازه کې په یوه انتحاري حمله کې چې پړه یې د داعش ډلې خراسان څانګې ومنله، ۱۳ امریکايي پوځیان او له ۱۷۰ ډېر افغانان ووژل شول.

ایستونیا، لاتویا او لیتوانیا د دې غونډې جوړوونکي دي او تمه ده چې د ناټو د سرمنشي مارک روته په شمول ځینې نور مشران هم ورشي.

د غونډې اصلي هدف هم د هغو ګواښونو په وړاندې چې احتمالاً د روسي بیړیو له خوا پېښیږي د ځینو مهمو تاسیساتو ساتنه او دفاع ده.

روسیه پر اوکرایین د یرغل په خاطر له لګېدلو بندیزونو د ځان د خلاصون لپاره په بالتیک سمندرګي کې کښتۍ د تیلو د انتقال لپاره کاروي خو دا کښتۍ په ځینو مخربو فعالیتونو کې ښکېلې بلل شوي.

په وروستیو کې د دغو کښتیو د تحرکاتو په سبب دوه ځایه د فایبر اپتیک کیبلونه چې فنلند او جرمني سره وصلوي شلیدلي او په یوه بله پېښه کې هم د فنلند او ایستونیا د برېښنا کیبلونه پرې شوي.

د بیان په اساس شمالي کوریا د سه شنبې سهار نهه نیمي بجې د ګانګیي له سیمې دا میزایل توغولي چې تر ۲۵۰ کیلومتره یې مزل کړی او بیا سمندر کې لوېدلي.

شمالي کوریا داسې وخت دا توغندي ویشتلي چې د جاپان صدراعظم تاکیشي ایوایا جنوبي کوریا ته تللی دی.

ځینې کارپوهان بیا د شمالي کوریا له خوا د توغندیو دا ازموینه د امریکا د منتخب جمهور رییس ډونالډ ټرمپ راتلونکې ادارې ته یو پیغام بللی دی.