د هلمند د سولې کاروان غړي د خپلو غوښتنو د مطرح کولو لپاره د امریکا ولس ته سرخلاصی لیک استوي.

د دې ولسي حرکت ویاند، بسم الله وطندوست پرون چهارشنبه ازادي راډیو ته وویل چې په کابل کې د امریکا سفارت مکرراً د خبرو او کتنې غوښتنه کړې خو دوی لا مثبت ځواب نه دی ورکړی.

بسم الله وطندوست په دې اړه چې د امریکا له ولسه څه غواړي، ازادي راډیو ته وویل:

"د امریکا ولس دې له خپل حکومته وپوښتي چې ولې یې په ۱۷ کلونو کې جګړه مهار نه کړه، لامل یې څه دی؟ دا هم ورڅخه وپوښتي چې ولې ستاسو د غلطو پالیسیو له امله جګړه په افغانستان کې ورځ تر بلې خرابېږي."

ښاغلي وطندوست وویل چې د امریکا ولس ته د لیک پر جزئیاتو کار کوي او وروسته به یې له رسنیو سره شریک کړي.

په کابل کې د امریکا د سفارت مخې ته د هلمند د سولې د کاروان د غړو د پرلت نن دوهمه ورځ ده.

بسم الله وطندوست وویل چې د لوګر د خلکو د سولې ولسي حرکت هم له دوی سره په کابل کې یوځای شو.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت وايي چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او د دغه سازمان د پلاوي مشرې روزا اتونبایوا د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره په کتنه کې ویلي، ملګري ملتونه په افغانستان کې د بانکدارۍ او خصوصي سکتور د ننګونو د هواري لپاره هڅې کوي.

د دغه وزارت د وياند مرستيال حافظ ضياء احمد د سلواغې په ٦مه، په خپله ایکس پاڼه کې د یادې غونډې يو انځور په خپرولو سره ليکلي، دواړو لورو د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې په اړه هم خبرې کړې دي.

ښاغلي ضیا احمد د امیر خان متقي له قوله وویلی "که د طالبانو نظرونو ته درناوی وشي، دوی به په مختلفو سکتورونو کې له ملګرو ملتونو سره همکاري وکړي. "

دغه راز ويل شوي چې مېرمن اتونبايوا د ملګرو ملتونو د امنيت شورا په وروستۍ غونډه کې د خپلو خبرو او په افغانستان کې د يوناما د ماموريت د غځولو په اړه معلومات ورکړل.

یونما تر اوسه د دې غونډې په اړه څه نه دي ویلي.

د روانې میاشتې په ۲۷مه د ملګرو ملتونو امنیت شورا په افغانستان کې د یوناما د دفتر ماموریت د یوه بل کال لپاره وغځاوه.

طالبانو د دغه عمل په غبرګون کې له یوناما څخه وغوښتل چې د افغانستان او نورو هېوادونو ترمنځ د اړیکو پیاوړتیا ته پام وکړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي (یوناما) په افغانستان کې د څلورم پرله پسې کال لپاره له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو پر زده کړو د بندیز په اړه ژوره خواشیني څرګنده کړې او ویلي یې دي چې طالبان د افغانانو غوښتنې له پامه غورځوي.

یوناما د چهارشنبې په ورځ د (وری په ۶)مه په خپله وېب پاڼه کې د روزا اوتونبایوا په حواله لیکلي، د طالبانو له خوا د نجونو پر زده کړو بندیز به د افغانستان بشري او اقتصادي وضعیت نور هم کړکېچن کړي.

د میرمن اوتونبایوا په وینا، د نجونو پر زده کړو بندیز نه یوازې د دوی پر راتلونکي بلکې د ټولو افغانانو پر سولې او هوساینې هم منفي اغیزه کوي.

د یوناما په خبرپاڼه کې دا هم ویل شوي چې له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو زده کوونکو پر مخ د ښوونځیو د دروازو تړل له نړیوالې ټولنې څخه د افغانستان د انزوا یو له اصلي لاملونو څخه دی.

طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې واک ته تر بیا ځلې رسېدو سم دستي وروسته له شپږمو ټولګیو پورته نجونې له زده کړو منع کړې.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو د وجهي صندوق یا یونیسف د معلوماتو له مخې، په افغانستان کې د نجونو پر زده کړو بندیز له ۲ میلیونو څخه زیاتې افغان نجونې اغیزمنې کړي او سږ کال ۴۰۰ زره نوري نجونې هم له دې ډلې سره یوځای شوې دي.

د دې سازمان په وینا، که چیرې په افغانستان کې د نجونو پر زده کړې بندیز تر ۲۰۳۰ کال پورې دوام وکړي، نو له څلورو ملیونو څخه ډیرې نجونې به اغیزمنې شي.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف) وایي تېر کال په ټول افغانستان کې تر پنځو کلونو کم عمرو ۱۱،۶ میلیونه ماشومانو ته د پولیو ضدواکیسنونه شوي دي.

په افغانستان کې د یونیسف مشر ډاکتر تاج الدین اویوالې د سه شنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه ولیکلي، لا هم په دغه هېواد کې د پولیو یاماشومانو د ګوزڼ د ختمولو لپاره مبارزه پای ته نه ده رسېدلې او نور کار ته اړتیا ده.

نوموړي هیله څرګنده کړې چې په افغانستان کې هر ماشوم د پولیو ضد واکسین ورسېږي تر څو په ټکو یې دا واکسینونه افغان ماشومان له یادویروسه وساتي.

خو د ملګرو ملتونو دا چارواکی داسې وخت ټولو ماشومانو ته د واکسین پر رسېدو ټینګار کوي چې د طالبانو حکومت د نویو مقرراتو له مخې، پهدې وروستیو کې یې په دې هېواد د پولیو ضد د واکسینو د تطبیق کمپاین له کور په کوره، سیمي په سیمې او جومات په جومات ته بدل شوی دی.

وړاندې ګڼو کورنیو ازادي راډیو سره خبرو کې اندېښنې او شکایتونه مطرح کړي چې د دې کمپاینونو د څرنګوالي د بدلون له امله یې ماشومان لهواکسینونو پاتې شوي دي.

افغانستان او پاکستان د نړۍ دوه هېوادونه دي چې لا هم په کې د ماشومانو د ګوزڼ (پولیو) ویروس په کې پای ته نه دی رسېدلی.

د طالبانو د حکومت د ترانسپورټ او هوایي چلند وزارت نن چهارشنبه(د مارچ په ۲۶مه) د افغانستان په ۲۹ ولایتونو کې د شدیدو ورښتونوخبرداری ورکړی دی.

د دغه وزارت د هوا پېژندنې ریاست د سه شنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه خپور کړي بیان کې ویلي چې په بدخشان، تخار، کندز، بغلان، کونړ،بلخ، پروان، پنجشېر، کاپیسا، کابل، لوګر، پکتیا، نورستان، لغمان، ننګرهار، خوست، پکتیکا، زابل، روزګان، دایکنډي، غور، بادغیس، سرپل،بامیان، میدان وردګ، غزني، سمنګان، جوزجان او فاریاب ولایتونو کې د سالنګونو په ګډون د واورې، تېز باران، بادونو او سېلابونو اټکل شوی دی.

د یادونې ده چې دا شدید ورښتونه د سه شنبې له ورځې پیل شوي چې د پلازمېنې کابل په ګډون په ځینو ولایتونو کې یې له امله سېلابونه همراوتلي دي.

د طالبانو د حکومت یاد وزارت داسې وخت د دې شدیدو ورښتونو خبرداری ورکوي چې د افغانستان اکثریته ولایتونه لا هم ساړه او خلک یې د بداقتصادي وضعیت له امله بېړنیو بشري مرستو ته اړمن دي.

د امریکا د کانګرس لسګونه غړو له ولسمشر ډونالډټرمپ څخه غوښتي دي څو د امریکا د نړیوالو رسنیو ادارې USAGM د بندولو حکم بېرته واخلي. دا وکیلان استدلال کوي چې دا اقدام به آزادي راډیو او څو نورې رسنۍ زیانمنې او یوازې د امریکا دښمنان لکه روسیه، چین، ایران او شمالي کوریا خوشاله کړي.

په یوه لیک کې چې د کانګرس له ۴۰ ډېرو غړو لاسلیک کړی ویل شوي دي چې د USAGM بندېدل به په نړۍ کې د امریکا اعتبار او نړیوال دریځ ته زیان واړوي.

په لیک کې راغلي دي چې که دا اداره بنده شي، نو له هاوانا نیولې تر کاراکاس، مینسک او تهران پورې په هغو ټولنو کې چې د رسنیو پر آزادۍ محدودیتونه لګېدلي، میلیونونه خلک به معلوماتو ته له لاسرسي بې برخې شي.

د کانګرس دې غړو ویلي چې له ولسمشر ټرمپ څخه په کلکه غواړي څو خپل اجرایي فرمان بېرته واخلي او دا خبره یقیني کړي چې د USAGM او د هغې د ټولو اړوندو شبکو فعالیت دوام کوي.

د آزادې اروپا، آزادي راډیو هم له څو لسیزو راهیسې د USAGM په چوکاټ کې خپرونې کوي. د افغانستان لپاره د دې راډیو خپرونې د ۲۰۰۲ کال د جنوري په ۳۰مه نېټه پیل شوې.

د افغانستان کرکټ بورډ ابوظبي کرکټ او ورزشي کمپلکس سره د پنځه کلنې همکارۍ تړون لاسلیک کړ.

د افغانستان کرکټ بورډ نن دوشنبه د ( وري ۴) مه په خپلې ایکس پاڼه کې لیکلي ، چې د افغانستان کرکټ بورډ او ابوظبي کرکټ او ورزشي کمپلکس د مشرتابه ترمنځ د دوه اړخیزو همکاریو رسمي تړون لاسلیک شو، چې له روان ۲۰۲۵ز کال څخه به تر ۲۰۲۹ز کال پورې د عملي کېدو او اجرا وړ وي چې پر بنسټ به یې دواړه لوري یو بل سره په اړوند ډګرونو کې همکاري کوي.

د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) وايي چې په افغانستان کې د نري رنځ پر وړاندې د مبارزې ملاتړ کوي.

دې سازمان نن دوشنبه، د مارچ ۲۴مه، د نري رنځ د نړیوالې ورځې په مناسبت په خپلې ایکس پاڼه کې لیکلي چې دوی د خپلو شریکانو سره نږدې نه کار کوي ترڅو د دې وژونکې ناروغۍ څخه اغیزمن شوي هر فرد، کورنۍ او ټولنې ته ورسیږي.

د روغتیا نړیوال سازمان په وینا، دا سازمان به په افغانستان کې د نري رنځ سره د مبارزې ملاتړ ته د اړینو تخنیکي ملاتړ په ورکولو سره دوام ورکړي.

اوس مهال، په افغانستان کې پرنري رنځ د اخته ناروغانو کره شمېره معلومه نه ده، خو د روغتیا نړیوال سازمان په خپله ویب پاڼه کې د ۲۰۱۷ کال لپاره شمېرې خپرې کړې دي، چې له مخې یې په افغانستان کې د نري رنځ له ۴۷۰۰۰ څخه زیاتې پېښې ثبت کړې دي.

سږ کال د نري رنځ نړیواله ورځ د "هو، موږ کولی شو د ژمنې، پانګونې او عمل سره نری رنځ پای ته ورسوو" تر شعار لاندې نمانځل کیږي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د امریکا سره په اړیکو کې " وروستی پرمختګ مهم" بللې او په دې کې د" قطر دولت له اسانچارۍ او همکارۍ" مننه کړې ده.

دا څرګندونې د یاد وزارت ویاند حافظ ضیا احمد په یوه خپاره کړي بیان کې کړې دي.

د نوموړي په وینا، امیرخان متقي د یکشنبې په ورځ په کابل کې د قطر دولت له شارژدافیر مُردِف القاشوطي سره وکتل.

د بهرنیو چارو وزارت په بیان کې زیاته شوې چې په دې کتنه کې د "افغانستان او قطر پر دوو اړخیزو اړیکو، له متحده ایالتونو سره پر وروستیو پرمختګونو او پر یو لړ نورو مسایلو خبرې وشوې."

قطر، چې د طالبانو او د امریکا د حکومت ترمنځ د سولې په تړون کې یې مهم رول درلود، لا هم له امریکا او د لویدیځې نړۍ له هېوادونو سره، چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت نه دی پېژندلی، د طالبانو د حکومت د اړیکو په تنظیم کې رول لري.

قطر په دې وروستیو کې د طالبانو له بنده د امریکايي وګړي جورج ګلزمن د خلاصون په برخه کې مهم رول لوبولی دی.

جورج ګلزمن د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې د طالبانو لخوا نیول شوی و او دوه ورځې وړاندې کابل ته د یوه امریکايي هیئت د سفر پر مهال خوشې شو.

تر دې مخکې، دوه میاشتې وړاندې، هم د طالبانو له بنده د دوو نورو امریکايي وګړو او د امریکا له بنده د طالبانو د یوه غړي په خوشې کېدو کې قطر د دواړو لورو ترمنځ دمنځګړتوب کړی و.

پاکستان او د طالبانو حکومتونو یو ځل بیا ژمنه وکړه چې د دواړو هېوادونو ترمنځ ډیپلوماټیکې اړیکې لا پراخې او پیاوړې کړي او د دواړو ملتونو د ګډې ګټې لپاره خپل ټول امکانات وکاروي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق خان په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي، چې «په کابل کې مې د افغانستان له بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي سره وکتل. موږ له افغانستان سره د دوامداره تعامل او د متقابلو ګټورو اړیکو ژمنه بیا تائید کړه.»

هغه زیاته کړه: "دواړو لوریو موافقه وکړه چې د جګپوړو چارواکو ترمنځ تعامل او خبرې اترې پراخې کړي، ترڅو دوه‌اړخیزې اړیکې نورې هم ټینګې شي.»

د پاکستان ځانګړي استازي، صادق خان، تر دې وړاندې د ۲۰۲۴ کال د دسمبر په ۲۴مه کابل ته سفر کړی و. هماغه مهال پاکستان د افغانستان په پکتیکا ولایت کې بمباري وکړه چې لسګونه ملکي وګړي یې په لړ کې ووژل شول.

له امیرخان متقي سره د صادق خان د کتنې په اړه د طالبانو د باندنیو چارو وزارت ویلي چې دا ناسته "د افغانستان او پاکستان ترمنځ د دوه‌اړخیزو اړیکو پیاوړتیا، د دیپلوماتیکو همکاریو لوړولو، د سوداګرۍ او ترانزیت د همکارۍ پراخولو، او د دواړو هېوادونو د خلکو اړوندو مسایلو حل ته ځانګړې شوې وه.»

د پاکستان پوځ وايي، ځواکونو یې ډیورند کرښې ته نژدې ۱۶ وسله وال مخالفان وژلي دي.

د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو څانګې نن (یکشنبې) په یوه خبرپاڼه کې ادعا کړې چې دا کسان یې تېره شبه هغه مهال ووژل چې د افغانستان له خاورې پاکستان ته اوښتل.

د پوځ په خبرپاڼه کې راغلي چې د دوی یو شمېر وسله والو مخالفانو هڅه کوله ډیورند کرښې ته څېرمه د شمالي وزیرستان اړوند، غلام خان کلي ته ننوځي.

پاکستان په ځلونو ادعا کړې چې د دوی وسله وال مخالفان د افغانستان په خاوره کې پټنځایونه لري او له هغه ځایه پر پاکستان بریدونه کوي. خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت د پاکستان ادعاوې ردوي او وايي چې هیڅ ډلې ته اجازه نه ورکوي چې د افغانستان له خاورې پر بل هیواد برید وکړي.