د ۲۰۲۴ کال د نوبل د سولې جایزې جاپاني سازمان نیهون هیدانکیو Nihon Hidankyo ته چې پر هیروشیما او ناګاساکي د غورځول شویو اټومي بمونو ژوندي پاتې شویو جوړ کړی او د اټومي وسلو د له‌منځه وړلو لپاره هڅې کوي، ورکړل شوه.

د ناروې د نوبل د سولې کمېټې نن جمعه په اوسلو کې اعلان وکړ، چې سږکال دغې جایزې ته ۱۷۹ افراد او ۸۹ سازمانونه غوره شوي و، چې له‌منځه یې دغه سازمان ته ياده جایزه ورکړل شوه.

دغې کمېټې د يادې جایزې د اعلانولو پر مهال وویل، د هیروشیما او ناګاساکي څخه د اټومي بمونو د ژغورل شویو دغه بنسټیز حرکت ته چې د هیباکوشا په نوم هم یادیږي، د نوبل د سولې جایزه د هغو هڅو په خاطر ورکړل شوه چې، دوی له اټومي وسلو د یوې پاکې نړۍ لپاره مخته وړي، د شاهدانو د سترګو لیدلی حالت یې بیان کړی چې ښیي اټومي وسله باید هیڅکله هم بیا ونه کارول شي.

د ناروې د سولې د نوبل کمېټې ویلي، د دې سازمان د پراخو هڅو په نتیجه کې په نړۍ کې اټومي وسله پر یوه تابو بدله شوې ده.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن وایي، واشنګټن تر اوسه هڅه کوي چې، په منځني ختیځ کې د یوې پراخې جګړې مخه ونیسي او له اسراییل یې غوښتي چې د بیروت په مرکزي برخه کې له وروستیو بریدونو وروسته، چې ۲۲ کسان په‌کې ووژل شول، د ملکیانو ساتنه وکړي.

بلېنکن دغه څرګندونې یوه ورځ وروسته له هغې وکړې چې، اسراییل په بیروت کې په بریدونو کې دوه ودانۍ په نښه کړې وې چې بشپړې ویجاړې شوې.

بلېنکن په لاوس کې د ختیځې اسیا له سرمشریزې وروسته خبریالانو ته وویل، واشنګټڼ په سیمه کې د یوې پراخې جګړې د مخنیوي لپاره جدي هڅو ته دوام ورکړی او زیاته یې کړه، دا ډېره مهمه ده چې اسراییل ډاډ ترلاسه کړي چې د جګړې پر مهال ملکي وګړي خوندي دي.

د لبنان یوشمېر سرچینو ویلي، په دغو بریدونو کې لږ تر لږه د حزب‌الله یو جګپوړی غړی وژل شوی دی.

د بشري حقونو ډلې په ایران کې په یوه ورځ کې د لږ تر لږه د یوولسو کسانو د اعدامېدو خبر ورکوي.

د ازادي راډیو د فردا څانګې د راپور له‌مخې، د ایران د بشري حقونو سازمان ویلي، لس سړي او یوه ښځه د چهارشنبې په ورځ د کرج په قزل حصار کې په دار وځړول شول.

د راپور له‌مخې په اعدام شویو کې د افغانستان دوه وګړي هم شامل و.

ویل شوي چې، دغه کسان د عمدي قتل او مخدرو موادو په ګډون د ځینو مواردو په خاطر په اعدام محکوم شوي و.

د ایران اعتماد ورځپاڼې له‌‌دې مخکې د دغو افغانانو په اړه ویلي و، چې دوی په ۱۳۸۹ کال د تهران په لوېدیځ کې پر یوې ښځې د ډله‌‌ییز جنسي تیري په جرم په اعدام محکوم شوي و.

ټاکل شوې چې د اوکراین ولسمشر ولودمیر زیلینسکي نن د جرمني له صدراعظم اولاف شولز او د نړۍ د کاتولیکانو له مشر پاپ فرانسیس سره وګوري.

زیلینسکي به د اوکراین مهمو اروپایي متحدینو ته په‌دې سفر کې، چې هدف یې د روسیې په وړاندې روانه جګړه کې له کییف سره د پوځي او مالي مرستو راجلبول دي، نن په واتیکان او برلین کې له دغو مشرانو سره خبرې ترسره کړي.

د اوکراین ولسمشر د دې سفر په ترڅ کې پرون پنج‌شنبې له لندن، پاریس او روم څخه کتنه ترسره کړه او د روسیې په وړاندې جګړه کې د خپلې بریا د پلان په اړه يې رڼا واچوله.

نوموړي د فرانسې له ولسمشر او د بریتانیا او ایټالیا له صدراعظمانو سره تر لیدنو کتنو وروسته په خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټويټر کې ولیکل، ده او نورو مشرانو موافقه وکړه چې د دغه پلان په اړه به په ګډه کار کوي، خو په‌دې اړه یې نور جزیات ورنه‌کړل.

د پاکستان او انګلستان ترمنځ پیل شوې لومړۍ ټېسټ سیالي نن جمعه د اکټوبر په ۱۱مه نېټه پای ته ورسېده چې انګلستان په یوې پاڼۍ او ۴۷ منډو وګټله.

دغه ټېسټ سیالي چې د ملتان په ښار کې د اکټوبر په ۷مه نېټه پیل شوې وه، پاکستان د پچې تر ګټلو وروسته توپوهنه وکړه او په لومړۍ پاڼۍ کې یې د شان مسعود، عبدالله شفیق او سلمان اغا د سلیزو پر مټ ۵۵۶ منډې وکړې.

د انګلستان لوبډلې بیا په خپلې لومړۍ پاڼۍ کې ۸۲۳ منډې وکړې چې د یادې لوبډلې لپاره هري بروک ۳۱۷ او جو روټ ۲۶۲ منډې وکړې.

د انګلنډ لوبډله په لومړۍ پاڼۍ کې تر پاکستان ۲۶۷ منډې مخکې وه، پاکستان چې خپله دویمه پاڼۍ د څلورمې ورځې په اخري ساعتونو کې پيل کړې وه، د وروستۍ ورځې په لومړي سېشن کې یوازې د ۲۲۰ منډو په جوړولو وسوځېدل او په‌دې سره یې یو وار بیا په خپل کوربه‌توب ټېسټ لوبه وبایلله.

ټاکل شوې ده چې د دواړو هېوادونو ترمنځ دویمه ټېسټ سيالي به د اکټوبر په ۱۵مه نېټه پیل شي.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه ماموریت یا یوناما په افغانستان کې د نجونو روان وضعیت ډېر د اندېښنې وړ وباله.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او د یوناما مشرې روزا اوتونبایوا نن د اوکتوبر په یوولسمه د نجونو د نړیوالو ورځې په مناسبت په یوه خپره کړې اعلامیه کې ویلي، دوی په افغانستان کې دغه ارزښتناکه ورځ په ډېر خفګان سره لمانځي، ځکه چې واکمنو چارواکو له ۱۱۲۰ ورځو راپه‌دې‌خوا له ۱۲ کلونو څخه د ډېر عمرلرونکو نجونو پر زده‌کړو بندیز لګولی.

نوموړې زياتوي، دا یوازې د ميلیونونو نجونو لپاره نه، بلکې د هغوی د کورنیو، ټولنو او ټول هېواد لپاره د څه باندې درې کلونو د فرصتونو د ضایع کېدو په معنا ده.

مېرمن اوتونبایوا ویلي، د هرې ورځې په تېرېدو سره د نجونو او ښځو ژوند ته لا ډېر زیان اوړي او افغانستان د سولې، بیارغونې او سوکالۍ ته د رسېدو لپاره مخ په وړاندې نه، بلکې شاته روان دی.

د یوناما مشرې د دې ترڅنګ چې یوځل بیا له واکمنو چارواکو څخه په‌دې اړه د خپلې تګ‌لارې د بدلېدو غوښتنه کړې ژمنه کړې چې، دوی به د افغان ښځو او نجونو د حقونو لپاره د خپل غږ اوچتولو څخه لاس وانه‌خلي، ان که نور د هغوی د چوپتیا هڅه کوي.

سږکال د نجونو نړیواله ورځ د "راتلونکې لپاره د نجونو لید لوري" ترعنوان لاندې داسې مهال لمانځل کېږي، چې په افغانستان کې د طالبانو له‌خوا پر نجونو او ښځو د سختو محدودیتونو له امله ډېری نجونې خپلې راتلونکې ته نا هیلې شوې دي.

نامعلومو وسله‌والو نن سهار په بلوچستان د سکرو په یوه کان کې ۲۰ تنه ووژل.

په‌دې پېښه کې چې د بلوچستان په ډوکي کې شوې، ۷ تنه نور ټپیان شوي دي.

د پولیسو د ماموریت یوه افسر همایون خان نن خبریالانو ته وویل چې، حمله کوونکو د راکټونو په شان له درنو وسلو هم کار اخیستی دی.

د روغتیايي چارواکو په وینا روغتون ته د ۲۰ تنو مړي او ۷ ټپیان ور وړل شوي دي.

حمله کوونکي د پېښې له ځایه تښتېدلي او تر اوسه د دې برید مسوولیت کومې ډلې په غاړه نه‌دی اخیستی.

د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملالې یوسفزۍ پرون (پنج‌شنبې) د ښځو په اړه د طالبانو د حکومت پالیسي وغندله او په ځانګړي ډول یې له مسلمانو هېوادونو وغوښتل چې په‌دې برخه کې له طالبانو سره حساب وکړي.

دې پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي، افغان طالبانو د خپلو توپکونو خولې د افغان نجونو او ښځو خوا ته اړولي، له زده‌کړو، کار او ازاد ژونده یې محرومې کړي دي.

ملالې یوسفزۍ همداراز ویلي، د ښځو خلاف د طالبانو منظم ظلم او بې رحمي دومره زیاته ده چې، افغان فعالانې او د بشري حقونو مدافعان یې جنسیتي اپارتاید بولي.

دې له هېوادونو او حکومتونو وغوښتل چې له خپل قدرت او نړیوالو قوانینو څخه په کار اخیستو طالبان ځواب ویلو ته اړ باسي.

طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د ښځو خلاف په تدریج محدودیتونه زیات کړي، له زده‌کړو او کار یې منع کړي او ان پارکونو او حمامونو ته له تلو یې هم راګرځولې دي.

د چین د مرکزي بانک پخوانی مرستیال فان ییفې د بډې اخیستو په تور د مرګ په سزا محکم شو.

د چین دولتي رسنیو پرون راپور ورکړ، چې ییفې ته د دوو کلونو په ځنډ دغه سزا ورکول کېږي.

پر هغه تور پورې دی، چې د ۳۸۶ ميلیون چینايي ین په ارزښت چې څه باندې ۵۴ ميلیونه ډالره کېږي، جایدادونه په غیرقانوني ډول منلي دي.

د چین دولتي رسنیو د چین د یوې محکمې د حکم له‌مخې دغه خبر ورکړی دی.

د جرمني صدراعظم اولاف شولڅ پرون اسرايیل ته د نورو وسلو او مهماتو د ورکولو اعلان وکړ.

هغه پر اسرايیل د حماس ډلې د حملې د کال پوره کېدو په مناسبت د پارلمان په یوه مباحثه کې د وینا پر مهال دا خبره وکړه.

د امریکا متحده‌ایالتونه او اروپايي ټولنه حماس ډله، یو تروریستي سازمان ګڼي.

شولڅ په خپلو خبرو کې وویل، موږ اسراييل ته وسلې ورکړي او نورې وسلې او مهمات به هم ولېږدوو.

د اپوزیسیون کرسشن ډیموکرات اتحاد او کرسشن سوسیال اتحاد ګوندونو د شولڅ پر حکومت انتقاد کړ، چې اسرايیل ته یې کافي ملاتړ نه‌دی برابر کړی.

د اقتصاد وزارت مخکې څرګنده کړې وه، د جرمني حکومت د مارچ او اګست میاشتو ترمنځ اسرايیل ته د جنګي وسلو د صادرولو اجازه ورنه‌کړه، خو ټینګار یې وکړ چې اسرايیل ته د وسلو پر صادراتو عمومي بندیز نه‌شته.

حماس ډلې د ۲۰۲۳م کال د اکتوبر میاشتې پر ۷مه پر اسرايیل په ناڅاپي حملې سره ۱۲۰۰ کسان ووژل او شا و خوا ۲۵۰ نور یرغل کړل، له هغې راهیسې په غزې تړانګه کې د حماس او اسرايیل ترمنځ جګړه روانه ده.