د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ةبلبې یوسفزۍ د اسلامي هیوادونو له مشرانو څخه وغوښتل چې د افغانستان د طالبانو حکومت ته مشروعیت ورنه کړي او د طالبانو له خوا د ښځو او نجونو پر زده کړو د بندیزونو پر وړاندې غږ پورته کړي.

هغې چې نن (بکشنبې، د جدي د ۲۳) د اسلامي همکارۍ سازمان له لوري په اسلام اباد کې جوړې شوې په غونډې ته وینا کوله، د اسلامي هیوادونو له مشرانو وغوښتل چې د دې بندیزونو د ختمولو لپاره له خپلو صلاحیتونو کار واخلي.

ملالې یوسفزۍ، چې تر دې وړاندې یې هم د طالبانو له خوا د ښځو او نجونو پر زده کړو پر محدودیتونو څو ځلې نیوکې کړې، ویلي چې طالبان ښځو ته د انسانانو په سترګه نه ګوري او خپل جنایتونه په دیني او کلتوري پلمو پټوي.

د ترکیې د ناورینونو او بیړنیو چارو د مدیریت په ادارې (AFAD) په همغږۍ د دغه هیواد په مرستو بار ریلګاډی افغانستان ته ورسید.

د ترکیې «صباح» ورځپاڼې نن راپور ورکړ چې دا ریلګاډی له ترکیې څخه د دسمبر په شلمه نېټه روان شوی و.

په دې ریلګاډي کې ۷۳۰ ټنه خوراکي او غیرخوراکي مواد شامل وو. دا مرستې به د هېواد په بېلابېلو سیمو کې اړمنو کورنیو ته ووېشل شي.

په کابل کې د ترکیې سفارت نن په خپله ایکسباڼه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې په دې ریلګاډي کې د ضروري بشري مرستو لکه درملو او خوراکي موادو تر څنګ، هغه توکي هم شامل دي چې د ژمي له سختو شرایطو سره د مقابلې لپاره افغانان ورته اړتیا لري. دغه مرستې به په راتلونکو ورځو کې د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې ووېشل شي.

د امریکا د متحدو ایالتونو په جنوب کې پرون (جمعه) د توفان له کبله څه باندې ۳ زره الوتنې لغوه او زرګونو نورې وځنډېډې.

دا خبر هوايي شرکتونو او د فلایټ اوېیر (FlightAware) ویبپاڼې ورکړی دی.

ډلټا هوايي شرکت ویلي، تر اټکل د بدې هوا له کبله د څه باندې دوو ساعتونو لپاره په اتلانتیا هوايي ډګر کې ټولې پنځه ځغاستلیکې تړل شوې وې.

ډلټا شا و خوا ۱۱۰۰یوزرو سل الوتنې لغوه کړې، خو نن پر دې کار کوي چې دا هرڅه جبران کړي.

مسعود پزشکیان دا خبره په یوې تلویزیونې مرکه کې کړې ده.

بل پلو، د ایران د انرژۍ وزیر عباس علي ابادي د جمعې په ورځ د (جنورۍ په لسمه) د ایران سیستان بلوچستان ایالت ته د یو سفر په ترڅ کې ویلي، له طالب چارواکو سره د ایران د حق ابې په اړه خبرې کوو.

ایران چارواکي په وروستیو کې تور لګوي چې افغانستان پر هغوو سیندونو چې اوبه یې ایران ته ورځي، د بندونو په جوړولو سره د ایران د اوبو له حقه سرغړونه کوي.

خو طالبانو په ځلونو دغه تورونه رد کړې او ویلي دي، د دواړو هېوادو ترمنځ د ۱۳۵۱کال معاهدې له‌مخې د هلمند له سینده، د ایران د ایران د اوبو حق تامینوي.

د بیلاروس د کورنیو چارو د وزارت مرستیال د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت له مرستیال سره د امنیتې مسایلو په اړه خبرې کړي دي.

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د شنبې په ورځ پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر لیکلي، د کېنادي کازاکیویچ او عبدالله مختار ترمنځ خبرې اترې د مخدره توکو پر وړاندې د مبارزې، امنیتې مسایلو او د دواړو هیوادونو د اړیکو پر پراختیا وړټولې وې.

بل پلو، د طالبانو په واک د افغانستان ملي راډیو ټلویزیون د راپور پر بنسټ، د بیلاروس د انرژۍ او برېښنا وزیر دینس موروز کابل ته په یو سفر کې د برېښنا له شرکته لیدنه کړې ده.

د طالبانو ملي تلویزیون لیکلي، موروز په افغانستان کې د انرژۍ د تولید او د برېښنا په برخه کې د بیلاروسي پانګوالو له پانګې اچوني طالبانو ته ډاډ ورکړی دی.

پر افغانستان د طالبانو په څه باندې درې کلنې واکمنۍ کې د نړۍ هیڅ هېواد د طالبانو حکومت په رسمیت نه پیژندلی خو بیلاروس د هغوو محدود شمیر هېوادونو په ډله کې دی، چې له طالبانو سره اړیکې پالي.

د طالبانو په واک د ټولګټو چارو وزارت وايي، د هرات خواف ریل پټلۍ د څلورم فاز اتیا سلنه کارونه بشپړ شوي دي.

ددې وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس د شنبې په ورځ د (جنوري ۱۱مه) په یو خبرپاڼه کې ویلي، "د هرات خواف ریل پټلۍ څلورم فاز ۲۴ کیلومټره اږودوالی لري او د هرات له غوریانو او زنده جان ولسوالیو تیریږي ".

د هرات خواف د ریل پټلۍ چې د ایران خواف له هرات ولایت سره وصلوي، د رغونې چارې يې په تیر جمهوریت کې پیل شوې وې.

خو کلونه کیږي، د بیلابیلو دلایلو له مخې د دې ریل پټلۍ د رغونې چارې ځنډول شوي دي.

دا ریل پټلۍ د ایران له لارې د افغانستان سوداګریز مالونو د مرکزي اسیا او اروپايي هېوادونو بازارنونو ته رسولی شي.

د دغه وزارت ویاند شرافت زمان په هغه ویډیويي پیغام کې چې نن شنبه رسنیو خپور کړی، ویلي دا د تېر کال پر تله زیاتوالی ښيي:
«نسبت تېر کال ته، سږکال له موږ سره واقعات زیات دي. له بده مرغه زموږ ۲۴ تنه هېوادوال مړه شوي دي. له ټولو هېوادوالو مو غوښتنه ده چې د ګازي بخاریو د کارونې پر مهال احتیاطي تدابیر وکاروي.»
د شرافت زمان په وینا په مړو کې ۱۵ نارینه او ۹ ښځې شاملې دي.

تېره اوونۍ هم د خوست په یوه هوټل کې د یوې کورنۍ ۵ غړي ګازنیونې له کبله مړه شوي وو. درې اوونۍ مخکې هم په خوست کې د ګازو ډبې د چاودنې له کبله د یوې کورنۍ څلور غړي مړه شوي وو، چې درې تنه یې ماشومان وو.

د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند حمد اله فطرت په هغه صوتي پیغام کې چې نن رسنیو خپور کړی ویلي، په دې اړه تر اوسه خبرو کومه نتیجه نه ده ورکړې:

«له امریکایانو سره وخت ناوخت د بندیانو د تبادلې پر سر خبرې شوي، خو تر اوسه یې کومه پایله نه ده ورکړې، کلونه کېږي زموږ ځینې بېګناه وګړي امریکایانو په ناقانونه توګه له محاکمې پرته په زندانونو کې ساتلي، اسلامي امارت د هغوی د خلاصون لپاره هڅې پیل کړې دي.»

ښاغلي فطرت ونه ویل چې د امریکا له متحدو ایالتونو سره څو افغانان بندیان دي او ایا دغه کسان د طالبانو غړي دي که څنګه؟

د طالبانو د زندانونو چارو د سمون ادارې په لړم/ عقرب میاشت کې ویلي وو، د افغانستان په زندانونو کې دا مهال د ګاونډیو هېوادونو د وګړو په ګډون ۱۵۰ بهرني زندانیان شته خو په هغوی کې امریکایان نه شته.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د طالبانو تر واک لاندې زندانونو کې د درېیو امریکايي وګړو وضعیت د زیاتې اندېښنې وړ بللی دی. تر دې مخکې ځینو بریتانوي رسنیو راپور ورکړی و، چې طالبانو د بندیانو د تبادلې موضوع د امریکا د نوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ د لوړې مراسمو ته ځنډولې. ښاغلی ټرمپ د جنورۍ پر ۲۰مه لوړه کوي.

خالد مقبول صدیقي د فرانسې خبري اژانس ته نن ویلي، دوی افغانستان ته هم بلنه ورلېږلې وه، خو د طالبانو د حکومت کوم غړی په دې غونډه کې برخه نه اخلي.

په اسلام اباد کې به په دې دوه ورځنۍ غونډه کې چې نن پیلېږي او د مسلمانانو نړیوالې ټولنې "رابطة العالم الاسلامي" په نوښت رابلل شوې، د اسلامي همکاریو سازمان د مشرانو تر څنګ د بېلابېلو سازمانونو او هېوادونو استازي برخه اخلي او دوی په اسلامي هېوادونو په ځانګړي ډول افغانستان کې د نجونو پر تعلیم او تحصیل د محدودیتونو په باب خبرې کوي.

د نوبل د سولې د جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وایي، د نجونو د زده کړې په اړه به په اسلام آباد کې د اسلامي نړۍ د استازیو په غونډه کې د افغان نجونو او ښځو د زده کړې په ملاتړ خپل اواز اوچت کړي.

افغانستان په نړۍ کې یواځینی هېواد دی چې نجونې او ښځې په کې ښوونځیو او پوهنتونونو ته له تګ څخه راګرځول شوې دي. طالبانو د نجونو او ښځو پر کار، ګرځېدو راګرځېدو او نورو فعالیتونو هم ډول- ډول محدودیتونه لګولي او په وروستي مورد کې یې په طبي انستیتیوتونو کې د نجونو او ښځو زده کړې هم منع اعلان کړې.

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتیریش پرون د ونزویلا له چارواکو د ټولو هغو کسانو د خوشې کېدو غوښتنه وشوه، چې په دغه هېواد کې په خپلسري ډول نیول شوي دي.

دغه کسان د تېرې جون میاشتې له ټاکنو وروسته د پیل شویو ناکراریو پر مهال نیول شوي دي.

دا په داسې حال کې ده، چې نیکولاس مادورو په نړیواله سطحه له انتقادونو سره- سره د ولسمشر په توګه لوړه وکړه.

د ملګرو ملتونو ویاند سټیفان دوجاریک پرون خبریالانو ته وویل، سرمنشي انتونیو ګوتیریش د جولای د ۲۸مې له ولسمشرۍ ټاکنو وروسته، د سیاسي مخالفانو، خبریالانو د بشري حقونو د مدافعانو په ګډون د خلکو د پراخې ډلې نیول غندي.

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین پرون مادورو ته د ولسمشر په توګه د لوړې مبارکي ویلې ده.