د امریکا د ولسمشريزو ټاکنو د ډموکراټې کاندیدې هېلري کلېنټن د کمپاين مديرې له «اېف. بي. ای» ادارې څخه غوښتي چې د هغو پلټنو موندنې اعلان کړي چې د جمهوري غوښتونکي کانديد ډونالډ ټرمپ او روسيې تر منځ د روابطو په اړه‌یې کړي وې.

له «سي. اېن. اېن» ټلوېزیون سره په یوه مرکه کې رابي موک د «اېف. بي. ای» پر رئيس جېمز کومي پوښتنه پورته کړه چې تېره اوونۍ يې د کلېنټن د ايمېلونو د افشا په تړاو نورې پلټنې اعلان کړې وې.

خو د رابي موک په وينا د ډونالډ ټرمپ او روسيې د تړاو په اړه‌يې تر اوسه د پلټنو معلومات نه‌دي اعلان کړي.

روېټرز خبري اژانس راپور ورکړی چې څو مياشتې مخکې «اېف. بي. ای» د هغو تورونو په اړه پلټنې پيل کړې چې وايي ټرمپ يا د ده ملګرو ښايي له روسانو یا له روسي کاروباریانو سره مشکوک روابط لرلي وي، خو کره شواهد يې ونه‌موندل چې په اړه‌يې بشپړې پلټنې پيل کړي.

موک «اېف. بي. ای» ته په اشاره «سي. اېن. اېن» ته ويلي:

"که تاسو ولسمشرۍ ته د کانديدانو معلومات خپروئ، نو د ډونالډ ټرمپ په اړه ټول معلومات خپاره کړئ، له روسیې سره د ده د روابطو په اړه معلومات خپاره کړئ."

د بخښنې نړیوال سازمان خبرداری ورکړی چې په افغانستان کې ژور بشري بحران د هغو کډوالو ژوند له جدي ګواښ سره مخامخوي، چې په زور دې هېواد ته بېرته ستنېږي.

د بشري حقونو دې بنسټ پرون (جمعه) په یوه بیان کې ویلي، د دې ترڅنګ چې د طالبانو له لوري د بشري حقونو سرغړونې زیاتې شوې دي، په ۲۰۲۵ کال کې میلیونونه کډوال له ګاونډیو هېوادونو او ځینو اروپايي هېوادونو څخه افغانستان ته ایستل شوي دي.

د ملګرو ملتونو د وروستیو شمېرو له مخې، یوازې ایران او پاکستان روان کال تر ۲.۶ میلیونه زیات افغان کډوال له خپلو هیوادونو ایستلي دي، چې نژدې ۶۰ سلنه یې ښځې او ماشومان دي.

سربېره پر دې، زرګونه نور افغانان هم له ترکیې او تاجکستان څخه بېرته افغانستان ته ستانه کړل شوي دي.

د بخښنې نړیوال سازمان ټینګار کړی چې د بشري بحران لا خرابېدا، د لومړنیو خدمتونو سخت کمښت، پراخې بې‌کارۍ او د طبیعي پېښو ناوړه پایلو، د بېرته ستنېدونکو لپاره د جدي زیان او خطر کچه لوړه کړې ده.

د هوا پېژندنې ادارې نن او سبا د افغانستان په اکثرو ولایتونو کې د ورښتونو اټکل کړی دی.

د طالبانو د ترانسپورټ او هوایي چلند وزارت د هوا پیژندنې ریاست په یوه بیان کې ویلي، د هیواد په مرکزي، شمالي او غربي سیمو کې تر ډیره د واورو او په جنوب لویدیځ او ختیځو ولایتونو کې د بارانونو د وریدو امکانات شته.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت وايي، په اسلام اباد کې یې د افغانستان د طالبانو د سفارت مرستیال احضار کړی او په وزیرستان کې یې پر پاکستاني پوځیانو د حملې له کبله خپل احتجاج ورسپارلی دی.

دې وزارت تېره شپه په یوه خبرپاڼه کې وویل چې په شمالي وزیرستان کې پر یوه پوځي کمپ برید شوی او څلور پاکستاني سرتېري پکې وژل شوي دي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د دې برید له کبله د افغانستان د سفارت مرستیال احضار کړی او سخت احتجاج یې ورسپارلی دی. پاکستان پر طالبانو تور ولګاوه چې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) وسله‌والو ته اجازه ورکوي چې له افغان خاورې څخه په ازاده توګه فعالیت وکړي او د پاکستان دننه خونړي بریدونه ترسره کړي.

پاکستاني چارواکو دا برید په سختو ټکو وغانده او ویې ویل چې دا حمله د ټي ټي پي د ګل بهادر د ډلې د وسله‌والو له‌خوا شوې ده. د پاکستان په وینا، دا پېښه یو ځل بیا د دې څرګندونه کوي چې افغانستان د ترهګرو د خوندي پټنځایونو په مخنیوي کې پاتې راغلی دی.

تر دې مخکې پرون پاکستاني رسنیو د خپلو امنیتي سرچینو په قول ویلي و چې د خیبر پښتونخوا ایالت د شمالي وزیرستان ولسوالۍ په بویا سیمه کې پر یوه امنیتي پوځي اډه د وسلوالو په برید کې څلور بریدګر وژل شوي دي.

د پولیسو د چارواکو په وینا، بریدګرو د اډې انګړ ته له ننوتلو وروسته پر امنیتي ځواکونو ډزې پیل کړې چې له هغې وروسته نښته رامنځته شوه او په ترڅ کې یې ټول څلور بریدګر ووژل شول. د دې پېښې پر مهال څلور امنیتي سرتېري هم ټپیان شوي دي.

د جاپان حکومت د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې د افغانستان لپاره یې د بشري مرستو په برخه کې ۱۹.۵ میلیونه امریکايي ډالر نور هم تصویب کړي دي.

په کابل کې د جاپان سفارت په ایکسپاڼه (پخواني ټوېټر) کې په یوه پیغام کې ویلي چې دا پیسې به د بشري مرستو او د خلکو د لومړنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره ولګول شي او د ملګرو ملتونو د ادارو، نړیوالو بنسټونو او جاپاني نادولتي سازمانونو له لارې به افغانستان ته ورسول شي.

د یاد بیان له مخې، د جاپان له دې تازه مرستې سره د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه، یعنې له هغه وخته چې طالبان بیا واک ته رسېدلي، افغانستان ته د جاپان د ټولې مرستې تر ۵۴۹ میلیون ډالرو واوړي.

افغانستان سږ کال په ځانګړي ډول د میلیونونو کډوالو د بېرته ستنېدو، وچکالۍ او طبیعي پېښو له کبله له لا سخت وضعیت سره مخامخ دی.

د یونان چارواکو د جمعې په ورځ ګاودوس ټاپو ته نژدې له یوې کښتۍ څخه ۵۴۵ کډوال وژغورل.

دا په وروستیو میاشتو کې د ژغورنې تر ټولو لوی عملیات بلل کېږي.

د یونان ساحل ساتونکو ویلي چې د جمعې په سهار شاوخوا ۳ بجې یې د مرستې اضطراري پیغام ترلاسه کړ. تر دې وروسته، د ساحل ساتونکو ۳ کښتۍ، د ګاوډوس له جنوب ختیځ څخه شاوخوا ۱۶ سمندري میله لرې د پېښې ځای ته ورسېدې.

د ژغورنې ډلې وموندله چې سلګونه کډوال د کب نیونې په یوه بېړۍ کې په ډېر تنګ ځای کې سپاره دي. د څو ساعتونو له عملیاتو وروسته، د ژغورنې بهیر په خوندي ډول پای ته ورسېد او ټول ۵۴۵ کسان د نژدې کریټ ټاپو د اګیا ګالیني بندر ته ولېږدول شول.

د چارواکو په وینا، د ژغورل شویو کسانو روغتیايي وضعیت ښه دی.

له دې په یوه جلا پېښه کې نن د یونان ساحل ساتو په یوه بله کښتۍ کې ۳۲ کډوال وموندل او هغوی یې کریت ټاپو ته بیولل.

په وروستیو کې له لیبیا څخه د یونان جنوبي ټاپوګانو ته د کډوالو تګ زیات شوی دی.

د فرانسې په ختیځ کې یوې محکمې د پنجشنبې په ورځ یو پخوانی ډاکټر د عمر قید په سزا محکوم کړ.

د فریدریک پیشیې په نوم د بېهوشۍ ډاکتر د ۳۰ ناروغانو د مسمومولو په قضیه کې مجرم وپېژندل شو؛ له دې ډلې ۱۲ تنه مړه شوي دي.

د ۵۳ کلن فریډریک پېشیې محاکمې ۱۵ اوونۍ دوام وکړ، او محکمې د روانې اوونۍ د دوشنبې له ورځې د سزا پر ټاکلو غور کاوه.

د سزا ټاکلو درې ورځې وخت ونیوه، ځکه محکمې ضروري وبلله چې د مسمومولو د ۳۰ جلا جلا قضیو په اړه په انفرادي ډول پرېکړه وکړي. په دغو پېښو کې ۱۲ کسان مړه شوي او ۱۸ نور ژوندي پاتې شوي دي.

د محکمې د معلوماتو له مخې، دغه جنایي کړنې د ۲۰۰۸ او ۲۰۱۷ کلونو ترمنځ د فرانسې د بېزانسون ښار په دوو خصوصي کلینیکونو کې شوې دي. د قربانیانو عمرونه له ۴ کلونو څخه تر ۸۹ کلونو پورې وو.

پاکستاني رسنیو د پولیسو د چارواکو له قوله راپور ورکړی چې د خیبر پښتونخوا ایالت د شمالي وزیرستان ولسوالۍ په بویا سیمه کې پر یوه امنیتي پوځي اډه د وسلوالو په برید کې څلور بریدګر وژل شوي دي.

د راپورونو له مخې، بریدګر د اډې انګړ ته له ننوتلو وروسته پر امنیتي ځواکونو ډزې پیل کړې چې له هغې وروسته نښته رامنځته شوه او په ترڅ کې یې ټول څلور بریدګر ووژل شول. د دې پېښې پر مهال څلور امنیتي سرتېري ټپیان هم شوي دي.

د پولیسو چارواکو ویلي، د لومړنیو معلوماتو له مخې ښايي بریدګرو له موټربم یا ځانمرګي واسکټ څخه کار اخیستی وي. د ځایي رسنیو په وینا، د یوې سترې چاودنې غږ د پېښې له ځایه شاوخوا ۲۵ کیلومتره لرې، د میرانشاه تر سیمې پورې اورېدل شوی دی.

یوه زلزله چې شدت یې د ریښتر په حساب ۵ اعشاریه ۶ درجې و، نن د افغانستان شمال ختیځې سیمې ولړزولې.

د زلزله پېژندنې ویبپاڼې، والکانو دیسکوري د دې زلزلې مرکز د بغلان ولایت د نهرین ولسوالۍ د شمال ختیځ په ۲۴ کیلومترۍ کې بللی او ویلي چې دا زلزله د افغانستان تر غرمې مخکې په یوولس بجې او څلور دقیقې وشوه.

د جرمني د زلزله پېژندنې ادارې د دې زلزلې شدت ۵ اعشاریه ۷ ریښتره بللی او د هغې مرکز یې تر مځکې ۱۰ کیلومتره لاندې اعلان کړی دی.

تېره میاشت د افغانستان په شمالي ولایتونو لکه بلخ، سمنګان، کندوز او بغلان کې یوې سختې زلزلې ۲۷ تنه مړه او ۹۵۶ نور ټپیان کړل.

ټاکل شوې ده چې نن د اوکراین یو پلاوی د امریکا په میامي کې له امریکایانو سره پر دې خبرې وکړي چې څرنګه په اوکراین کې د روسیې یرغل پای ته رسیدلی شي.

د اوکراین د جګړې او پر دغه هیواد د روسیې د تیري د پای ته رسیدو لپاره د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ یوه طرحه چمتو کړې ده چې له دې طرحې سره د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي ډیر موافق نه دی، ځکه چې د روغې جوړې په دې طرحه کې باید اوکراین د خپلې خاورې له ځینو سیمو تیر شي.

بل لور ته رویټرز اژانس میامي ته د روسیې د یوه پلاوي د تګ خبر ورکوي چې د شنبې یا یکشنبې په ورځو به له امریکایي لورې سره خبرې کوي.

د کرملین ویاند دیمیتري پیسکوف د پنجشنبې په ورځ خبریالانو ته وویل چې مسکو په دې لټه کې دی چې پوه شي چې امریکایي پلاوي د ولسمشر ټرمپ د سولې د طرحې په تړاو له خپلو اروپایي شریکانو او کییف سره څه نتیجو ته رسیدلې دي.

د چهارشنبې په ورځ د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین وویل، که چیرته کییف او اروپایي مشران د واشنګتن د سولې له پلان سره موافقې ته نه رسیږي، روسیي ځواکونه به په زوره له اوکرایني پوځیانو نورې سیمې لاندې کړي.

د ملګرو ملتو پراختیایي پروګرام( یو این ډي پي) وایي، په ګڼ شمیر کډوال له ګاونډيو هیوادونو افغانستان ته ستنیدلي دي چې پر ټولو خدماتي برخو یې فشارونه زیات کړې دي.

د ملګرو ملتو پراختیایي پروګرام د پنجشنبې په ورځ د ډسمبر په اتلسمه د کډوالو د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې وویل چې یوازې په دوه زره پنځه ویشتم کال کې له ایران او پاکستانه افغانستان ته تر دوه میلیونه او درې لکو ډیر افغانان ستانه شوې دي.

په دې بیان کې وړاندې راغلې دي، چې د دې کډوالو لویه برخه د روغتیایي خدماتو، انرژۍ او کار موندنې په برخو کې ستونزې لري، همداراز د استوګنې په برخه کې هم افغانستان ته د کډوالو له ستنیدو سره مشکلات پراخ شوې دي.