د طالبانو مالیې وزارت په افغانستان کې د دې ډلې تر حاکمیت مخکې تقاعدشویو کسانو غوښتنه کړې، چې د خپلو حقونو د اثبات لپاره د تقاعد ځانګړو محکمو ته عریضه وکړي.

دغه وزارت د یکشنبې په ورځ یوه اعلامیه کې ویلي، چې د تقاعد شویو غوښتنه د شرعي اصولو له مخې د مالیې وزارت او اړوندې ادارې د ګډو کړنلارو پر اساس څېړل کېږي. د طالبانو مشر ملا هبت اله اخندزاده په یوه اته ماده يي فرمان کې د تقاعد شویو د حقوقو معاشونو ورکړه د متقاعدینو اختصاصي محکمو ته سپارلې ده.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر خبري اژانس د دغه فرمان متن د شنبې په ورځ خپور کړ. اخندزاده د سږکال په وري/ حمل میاشت کې سپارښتنه کړې وه، چې د دولتي کارکوونکو له معاش څخه دې د تقاعد پیسې نه ګرځول کېږي.

په افغانستان کې د دولتي کارکوونکو د تقاعد سن ۶۵ کاله دی، یا هم چې چا څلوېښت کاله په دولت کې کار کړی وي. څه باندې درې کاله مخکې پر افغانستان د طالبانو د ولکې له بیا ټینګولو وروسته د تقاعد شویو معاشونه نه دي ورکړل شوي، دوی وايي چې له سختو اقتصادي ستونزو سره مخامخ دي.

له پولیو د پاک افغانستان بنسټ له خلکو غوښتنه کړې، چې له پوليو ناروغۍ څخه د افغانستان په خلاصولو کې خپله ونډه ترسره کړي.

د ماشومانو د ګوزڼ یا پولیو ضد واکسین ورکولو کمپاین نن دوشنبه د افغانستان په یوولسو ولایتونو کې پیل شو. د طالبانو روغتیا وزارت ویلي، چې دغه درې ورځنی کمپاین په کابل، کندهار، هلمند، ارزگان، زابل، ننگرهار، کونړ، لغمان، نورستان، هرات او کندوز کې تطبیقېږي، چې شا و خوا ۴ ملیونه او ۸۰۰زره ماشومان به چې عمرونه یې تر پنځو کلونو کم دي، واکسین شي. په افغانستان له څه مودې راهیسې د ګوزڼ ضد واکسین کمپاین کور پر کور نه عملي کېږي او ماشومان تر ډېره په جوماتونو کې واکسینېږي.

شا و خوا میاشت مخکې د ۵ ملیونو او ۳۰۰زره ماشومان د واکسین لپاره دغسې یو کمپاین د افغانستان په څو ولایتونو کې عملي شو.

د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې سږ میلادي کال په افغانستان کې د ګوزڼ ۲۵ او پاکستان کې ۶۴ مثبتې پېښې ثبت شوې دي. افغانستان او پاکستان د نړۍ هغه دوه هېوادونه دي، چې ګوزڼ یا پولیو لا هم په کې ختمه شوې نه ده.

پولیو یا ګوزڼ یوه وایروسي او ساري ناروغي ده، چې درملنه نه لري خو واکسین کولی شي ماشومان ترې خوندي کړي. دغه وایروس د ماشوم په ملا کې مهمه عصبي رشته په نښه کوي، چې د ماشوم د فلج کېدو سبب کېږي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت په کابل کې د سعودي عربستان د سفارت د بیاپرانیستلو هرکلی وکړ.

د دغه وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد په دې اړه نن دوشنبه ملي راډیو ټلویزیون ته چې د طالبانو تر کنټرول لاندې دی، په یوه صوتي پیغام کې وویل: «موږ خوشبین یو چې د سفارت بیاپرانیستل به د افغانستان او سعودي عربستان ترمنځ اړیکې او همکارۍ پراخې کړي، دغه راز به وکړای شي په سعودي عربستان کې د مېشتو افغانانو ستونزو او غوښتنو پر وخت رسېدنه وشي او په ښه ډول ورته خدمات اماده شي.»

د کابل لپاره د سعودي عربستان سفارت پرون په یوه خبرپاڼه کې ویلي، "د سفارت د بیاپرانیستلو دا اقدام یې افغانانو ته د خدمتونو وړاندې کولو او د افغانستان او سعودي ترمنځ د دوه اړخیزو اړیکو د پراختیا په موخه کړی دی".

په خبرپاڼه کې ویل شوي، د دې سفارت خدمتونه له پرون یکشنبې راهيسې پیل شوې دي.

د کابل پیروزي ځوانانو ټیم وتوانیده د عدالت فراه ټیم مات کړي.

د افغانستان د فوټبال د قهرمانانو په لیګ کې د یکشنبې په ورځ دوې لوبې ترسره شوې، چې د کابل پیروزي ځوانانو، د عدالت فراه ټیم ته دوه د یوه پر وړاندې ماتې ورکړه او په دویمه لوبه کې سرسبز یا شلرفاریاب ټیم د خدیم اف سی بلخ سره مساوي لوبه پای ته ورسوله.

په لومړی لوبه کې سید ذکریا سادات او محمد هارون نصیري ګولونه ووهل.

نن دوشنبه د دغه لیګ وروستۍ لوبې د فراه د ابومسلم او د کندهار د عینو مینې ټیمونو ترمنځ او دویمه لوبه کې د هرات صرافان د هرات د خوافي ټیم پر وړاندې د لوبې میدان ته ښکته کیږي.

د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام (UNDP) وايي، د ښځو په مشرۍ د ۸۰ زرو کوچنیو کاروبارونو او اقتصادي بوختتیاو په ملاتړ یې نهه سوه زره کسانو ته کاري فرصتونه برابر کړي دي.

دې پروګرام د یکشنبې په ورځ د (ډیسمبر۲۲مه) پر خپلې ایکس پاڼه/پخواني ټویټر لیکلي چې دغو کاري فرصتونو د څه باندې څلور نیم میلیونو کسانو ژوند ته ګټه رسولې ده.

وړاندې راغلي، دغه کاري فرصتونه د اروپايي ټولنې او جاپان د سفارت په ملاتړ رامنځته شوې دي.

د ملګرو ملتونو دې پروګرام په یو بل خبر کې ویلي، په بغلان ولایت کې یې وروستیو سیلاب ځپلو ۴۳۰۰ کورنیو سره مرسته کړې ده.

دا مرسته په داسې حال کې ده، چې د خوړو نړیوال پروګرام وړمه ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي و، په روان ژمي کې څه باندې ۱۵ میلیونه افغانان بشري مرستو ته اړ دي.

سعودي عربستان په کابل کې د خپل سفارت د بیرته پرانېستو خبر ورکړی دی.

دغه سفارت د یکشنبې په ورځ د (ډیسمبر۲۲مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي، "دا اقدام یې افغانانو ته د خدمتونو وړاندې کولو او د افغانستان او سعودي ترمنځ د دوه اړخیزو اړیکو د پراختیا په موخه کړی دی".

په خبرپاڼه کې ویل شوي، د دې سفارت خدمتونه له پرون یکشنبې راهيسي پیل شوي دي.

د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنیدو وروسته ډیر شمیر هیوادونو په کابل کې خپل سفارتونه او ډپلوماټیکې نمایندګۍ وتړلې.

خو په وروستیو کې د ایران، پاکستان او د افغانستان د یو شمیر نورو ګاونډیو هیوادونو تر څنګ، اوس سعودي عربستان هم په کابل کې د سفارت بیرته پرانیستلو خبر ورکړی.

د ملګروملتونو دې اړوندې ادارې نن (د مرغومي ۲مه) د ۲۰۲۵ کال د بودیجې لپاره په خپله غوښتنه کې ویلي دي چې په راروان کال کې ټولټال ۸،۳ میلیارد ډالر بودیجې ته اړتیا لري چې په دې کې ۴۹۹ میلیون او ۸۰۰ زره به له افغانانو سره د مرستو پر چاره ولګول شي.

IOM وايي، د هغو خلکو ترڅنګ چې د سوریې او اوکراین له بحرانونو تښتي ډېر تمرکز به یې له هغو افغانانو سره په مرستو وي چې د منځنۍ آسیا او بالکان د هېوادونو له لارې په مهاجرت لاس پورې کوي.

دا په داسې حال کې ده چې د کډوالو لپاره د ملګروملتونو د لویې کمیشنرۍ د راپور له مخې څه کم یوولس میلیون افغانان د تېرو څو کلونو جګړو، تشدد او بېوزلۍ له کبله بېلابېلو هېوادونو ته کډوال شوي دي.

د راپورونو له مخې ډېره برخه دا کډوال په ګاونډیو هېوادونو او نوره سیمه کې له ډېرو ستونزو سره لاس ګرېوان دي.

د طالبانو د حکومت د کانونو او پټرولیم وزارت د تخار ولایت د چایاب ولسوالۍ په یوه کان کې د چین د شاوخوا ۳۵۰ میلیون ډالرو پانګونې خبر ورکوي.

د دې وزارت ویاند همایون افغان له ملي ټلویزیون سره چې طالبان یې اداره کوي، په مرکه کې ویلي دي چې د استخراج د چارو ټول لګښت به چینايي شرکت کوي او د ترلاسه شویو عوایدو ۵۶ سلنه به افغانستان ته ورکوي.

نوموړی زیاتوي چې د چایاب ولسوالۍ په سمتي سیمه کې د سروزرو دا کان لوی دی خو په تړون کې شاوخوا ۱۲ کیلومتر مربع ساحه له مزایدې وروسته د پنځو کلونو لپاره چینايي شرکت او افغان شریکانو ته یې ورکړل شوه.

د ښاغلي افغان په وینا د دې کان د استخراج ټولې چارې به په افغانستان کې دننه کېږي.

د کانونو او پټرولیم وزارت ویاند په نورو ولایتونو کې هم بېلابېلو شرکتونو ته د سروزرو د کانونو د استخراج د تړونونو د پلان خبر ورکړ.

د طالبانو پر حکومت له دې کبله چې د ډېرو کانونو تړونونه یې له چین سره کړي انتقادونه په زیاتېدو دي.

منتقدان د دې تړونونو د معیارونو او شفافیت له پلوه اندېښمن دي.

د تخار ولایت په مرکز تالقان ښار کې د تېر ماښام د چاودنې پړه د آزادۍ جبهې په نوم د طالبانو مخالفې ډلې ومنله.

دې ډلې تېره شپه ناوخته پر خپله ایکس پاڼه په یو بیان کې ادعا کړې چې وسله والو یې د تالقان ښار د لومړۍ حوزې پر قرارګاه د برید پرمهال د طالبانو د ځواکونو سرګروپ ملا انور وژلی او درې نور سرتېري یې ټپیان کړي دي.

له دې مخکې سرچینو آزادۍ راډیو ته ویلي و، چې د تالقان ښار په سرای سنګ سیمه کې پرون ماښام یوه درنه چاودنه شوې ده.

د آزادۍ جبهې د دې ادعا په اړه طالبانو تراوسه څه نه دي ویلي او آزادي راډیو هم په خپلواک ډول دا ادعاوې نه شي تاییدولای.

د ایران د ګمرکونو یوه چارواکي ویلي، سږکال د لیندۍ/ قوس تر پایه افغانستان ته د ایران صادراتو اندازه له ۱۶۷ ملیون ډالرو زیاته وه.

د دوغارون تایباد سرحدي ګمرک عمومي مدیر سید حسن رحیمي‌زاده ویلي، چې یوازې د دوغارون ګمرک له لارې د ۱۶۷ ملیون ۷۱۳زره او ۷۲۳ ډالرو په ارزښت صادرات شوي دي.

د ده په وینا دا د تېر کال په نسبت افغانستان ته د ایران په صادراتو کې شا و خوا ۵۰ سلنه زیاتوالی ښيي.

د ایران د ګمرکونو دغه چارواکي ویلي چې په دې موده کې له افغانستانه هم د ۱۴ ملیون او ۳۵۰ زره ډالرو په ارزښت ایران ته مالونه وارد شوي دي.

افغانستان چې مصرفي اقتصاد لري، تر ډېره د ګاونډیو هېوادونو پر وارداتو ولاړ دی او خپل صادرات یې کم دي.