په داسې حال کې چې د امریکا د ولسمشرۍ انتخاباتو نېټه رانژدې کیږي د دې هېواد د وسله والو ځواکونو لوی درستیز جنرال جوزف ډنفورډ په پام کې لري چې امریکایي پوځیانو ته سپارښتنه وکړي چې د انتخاباتو له مسئلې څخه دې ځان لېرې وساتي.

ډنفورډ د هغه لیک پر مسوده کار کوي چې ټولو امریکايي پوځیانو ته که جګپوړي دي او که سرتېري، سپارښتنه کوي چې په راروانه نوامبر میاشت کې د امریکا په انتخاباتو کې دې بې پرې پاتې شي.

د نوموړي ویاند تورن ګریګ هیکس پرون له سي ان ان ټلویزیوني شبکې سره په مرکه کې وویل، ډنفورډ به په دې لیک کې پوځیانو ته د دوی د بې پرې توب د اړتیا یادونه وکړي څو پر دوی د امریکا د خلکو اعتماد او باور پرځای پاتې شي.

د دې پیغام د خپرولو پلان وروسته له هغه رامنځته شو چې د پوځ له څو جګ پوړو چارواکو څخه د کاندیدانو له نظریو سره د موافقې یا مخالفت په اړه پوښتنه وشوه.

یو کاندید ټیډ کروز د سوریې او عراق په ځینو سیمو کې د غالۍ د بمونو د کارولو غوښتنه وکړه او یو بل کاندید ډونالډ ټرمپ له مشکوکو تروریستانو څخه د تحقیقاتو پرمهال د مصنوعي ډوبیدو د شکنجې سپارښتنه وکړه.

هیکس وویل، په امریکا کې دود دا دی چې پوځ د انتخاباتو په موسم کې په بحثونو او مناظرو کې ګډون نه کوي.

په هرات ولایت کې د روژې میاشتې په مناسبت د پیام نور په نامه یو نندارتون جوړ شوی ده، چې په کې د نقاشۍ، خطاطۍ، تذهیب او نورو هنري برخو ۷۵ هنري اثار نندارې ته وړاندې شوي دي.

د هرات د ملي نګارستان مدیر عبدالله عثماني د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر خبری آژانس ته ویلي چې دا هنري اثار د ۴۰ غوره استادانو له خوا چمتو شوي دي. دا په داسې حال کې ده چې د طالبانو حکومت د ۲۰۲۱ کال په اګست کې پر افغانستان له واکمنېدو وروسته، د ډېرو نورو محدودیتونو ترڅنګ په ډېرو هنرونو هم ستر محدودیتونه وضع کړل.

له دغو محدودیتونو څخه یو هم د ژوندیو موجوداتو د انځورونو د رسمولو او ان د هغوی د عکسونو خپرول يې هم منع کړي.

د طالبانو حکومت د روان کال د اګست په میاشت کې د "امر بالمعروف او نهي عنالمنکر" په نوم نوی قانون اعلان کړ چې، د دې قانون د ۱۷مې مادې په درېیم بند کې د ژوندیو موجوداتو د عکس اخیستلو او خپرولو باندې پهکې محدودیت لګول شوی دی.

د باجوړ، مومندو او کنړ د سیمو اوسېدونکو د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د لارو د خلاصېدو غوښتنه کړې ده.

د دوی په خبره، د ترانسپورتي لارو په تړل کېدو سره په يادو سيمو کې سوداګري هم بنده شوې او د ډيورنډ کرښې دواړو غاړو ته د جنازو په مراسمو کې ګډون کول هم ستونزمن شوي دي.

قومي مشرانو، دیني عالمانو او ځوانانو د سه شنبې په ورځ (مارچ ۱۱) په باجوړ کې د یوې غونډې په ترڅ کې یو ځل بیا د افغانستان او پاکستان له چارواکو وغوښتل چې سوداګري، د خلکو مواصلاتي او ټرانسپورټي لارې دې له سیاست او اړوندو ستونزو لرې وساتي.

پاکستان له تېرو شاوخوا شلو ورځو راهیسې د تورخم دروازه د هر ډول تګ راتګ پر مخ تړلې ده او د بیا پرانیستلو په اړه یې تر اوسه خبرې کومه نتیجه نه ده ورکړې.

د پولې دواړو غاړو ته په سلګونه لارۍ له سوداګریزو توکو ډکې او زرګونه مسافر بند پاتې دي، چې له ګڼو ستونزو سره مخ دي او افغان او پاکستاني سوداګرو ته لس میلیونه ډالره زیان اوښتی دی.

ټاکل شوې د افغانستان او پاکستان سوداګر نن ماسپښین مهال یوځل بیا د تورخم لارې د پرانستو پر سر سره جرګه شي.

په ننګرهار کې د سوداګرۍ او پانګونې خونې رسنیو ته ویلي چې نننیو خبرو کې به د دوی له خوا ۲۷ سوداګر او د پاکستان له خوا ۳۷ سوداګر او قومي مشران ګډون کوي.

دوی تېره اونۍ هم د دغې لارې د خلاصون پر سره سره ناست وو او د دواړو هېوادونو له حکومتونو یې د تورخم د خلاصېدو غوښتنه وکړه، خو خبرو یې لا پایله ورنه کړه.

هغه مهال د افغانستان-پاکستان د سوداګرۍ د ګډو خونو مسول خانجان الکوزي وویل، پاکستانی لوري په دې شرط تورخم خلاصوي چې هلته افغان لوری د تاسیساتو جوړول پای ته ورسوي.

تورخم لاره د همدې تاسیساتو پر سر د شخړو له کبله د فبرورۍ له ۲۱مې راهیسې بنده ده چې خلکو او سوداګرو ته یې ډېر زیانونه اوښتي دي.

څو ځله دواړو خواوو درنې او سپکې ډزې هم سره تبادله کړي چې دواړو خواوو ته یې مرګ ژوبله اړولې او ګڼ خلک یې بې ځایه کړي دي.

په افغانستان کې د نهه اویا کلن بریتانوي‌ پیټر رینولډز، چې له خپلې میرمنې باربي سره یوځای زنداني شوی، ژوند له خطر سره مخامخ دی.

د بریتانیا ګارډین ورځپاڼې دغه خبره د دغې جوړې د لور سارا اینټویسټل په حواله پرون یکشنبه کړې ده.

سارا ویلي، پلار یې د زړه دوامداره درمل خوري او په خبره یې روغتیایي وضعیت یې وروسته تر هغه ډېر خراب شوی چې تر کلکو امنیتي تدابیرو لاندې یوه زندان ته لېږدول شوی دی.

سارا ویلي، د پلار سینه او دواړه سترګې یې مکروبي شوي او د سمې نه تغذیې له کبله یې د هاضمې سیستم هم له ستونزو سره مخ شوی دی.

ویل شوي چې له زندانه مخکې پر دغه بریتانوي وګړي د زړه یوه وړه حمله هم راغلې ده.

طالبانو تېره میاشت تایید کړه چې دغه بریتانوي جوړه یې چې د راپورونو له مخې افغانستان کې يې خیریه کارونه کول، په بامیانو ولایت کې نیولې ده.

د افغانستان د ساحلي فوټبال ملې لوبډلې په یوه دوستانه لوبه کې له جاپان څخه د ۲ د ۶ په مقابل کې ماتې وخوړه.

دا لوبه پرون شنبې په ټایلند کې ترسره شوه. د افغانستان د ساحلي فوټبال ملي لوبډله د ۲۰۲۵ کال د اسیا د ملتونو د ساحلي فوټبال جام سیالیو کې د ګډون په موخه تیره دوشنبې تایلند ته تللې ده. افغانستان له دې مخکې د تیرې جمعې په ورځ د عربستان لوبډلې ته د ۳ د ۲ په مقابل کې ماتې ورکړې وه.

د اسیا د ملتونو د ساحلي فوټبال سیالۍ د روانې مارچ میاشتې په شلمه د تایلند په کوربتوب پیلږي چې پر افغانستان سربیره د ډیر شمیر اسیايي هېوادونو لوبډلو پکې ګډون کړی دی.

د پاکستان د خیبرپښتونخوا ایالت اعلي وزیرعلي امین ګنداپور پردیني عالم مفتي منیرشاکر خونړی برید په کلکه وغانده او له پولیسو یې وغوښتل چې د دې برید د عاملانو د په نښه کولو او نیولو لپاره جدي اقدام وکړي.

د خيبر پښتونخوا ديني عالم مفتي منير شاکر پرون شنبې د پېښور په ارمړ سيمه کې په يوه بمي چاودنه کې ټپي شوی وچې وروسته یې په یوه روغتون کې ساه ورکړه. تر اوسه چا یا کومي ډلې پر مفتي شاکر د بريد مسوليت نه دی اخیستی. مفتي منیر شاکر په وروستيو کلونو کې په خپلو جنجالي ديني بيانونو سره ډېر شهرت موندلی وو. هغه د پښتون ژغورنې له غورځنګ (پي ټي اېم) سره خواخوږي څرګندونه کړې وه او ډیرځل یې په غونډو کې ليدل کېده. نوموړي د پاکستان د پوځ پر تګلارو هم نيوکې کولې.

ټاکل شوې ده د ملګروملتونو امنیت شورا سبا د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د مرستندوی دفتر- یوناما ماموریت د یو بل کال لپاره تمدید کړي.

په یوه راپور کې چې پرون د امنیت شورا پر ویبپاڼه خپور شو ویل شوي چې د وړاندیز شوي پریکړه لیک د مسودې له مخې د یوناما ماموریت به د ۲۰۲۶ کال د مارچ تر ۱۷ مې پورې وغځول شي. د راپورله مخې د دې پریکړه لیک د مسودې په متن کې په افغانستان کې د یوناما په دندو او لومړیتونو کې کوم بدلون نه دی راغلی او د دې شورا ټولو غړو یې ملاتړ کړی دی.

بشري حقوق په تېره د ښځو او نجونو حقونه، سوله او امنیت، د افغانستان اقتصادي او بشري وضعیت، تروریزم، مخدر مواد، د سپکو او درنو وسلو قاچاق، د کورنیو بې ځایه شویو او کډوالو او د طبیعي پيښو اغیز هغه موارد دي چې د یوناما ماموریت په افغانستان کې تمرکز پرې کوي. یوناما خپل ماموریت د یوه بل کال لپاره داسې مهال غځوی چې پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ څه باندې درې نیم کاله اوښتي دي خو سرپرست حکومت یې د نړۍ هیڅ هیواد تراوسه په رسمیت نه دی پیژندلی.

له بشري حقونو او په تېره د ښځو له حقونو سرغړونې د طالبانو د حکومت د رسمیت پیژندنې پر وړاندې لوی خنډ بلل کیږي.

د طالبانو د حکومت د کډوالو او ستنېدونکو چارو وزارت مرستیال وايي، شاوخوا ۱۱ زره افغانان په پاکستان او ایران کې بندیان دي.

عبدالرحمن راشد د شنبې په ورځ له شمشاد خصوصي تلویزیون سره په مرکه کې وویل، "دوه زره او پنځه سوه افغانان په پاکستان او اته زره نور په ایران کې بندیان دي".

د راشد په ټکو، "تراوسه نږدې ۶ زره بندیان د دې هېوادونو له زندانونو ازاد او بېرته افغانستان ته راستانه شوي دي ".

هغه وړاندې په خپلو خبرو کې ویلي، دواړه هېوادونو ژمنه کړې چې یو زرو پنځه سوه بندیان به د طالبانو حکومت ته سپاري.

خو ښاغلي راشد په دې اړه څه ونه ویل چې دا افغانان په کوم جرم زنداني شوي او کله به افغانستان ته رانتقالیږي.

د افغانستان لپاره د دې سازمان څانګې نن (د کب ۲۵مه) په خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې په دې هیواد کې د اروپایي ټولنې د مدني خوندیتوب او بشري مرستو د چارو د مشر فرانسوا ګومانز یو بیان خپور کړې دی چې وايي، د اروپایي ټولنې بشري مرستو IOM ته دا امکان برابر کړی دی چې په افغانستان کې د ژوند ژغورنې فعالیتونو ته دوام ورکړي او د سلګونو زرو هغو افغانانو چې مرستو ته سخت اړدي، لاسنیوی وکړي.

په بیان کې تر ټولو ډېر زیانګالي افغانان چې بیړنۍ او نورې مرستې یې ترلاسه کړي، بیرته راستانه شوي کډوال او د زلزلې له امله زیانمن شوي کسان ښودل شوي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان د دغو افغانانو شمیر نژدې دوه لکه کسان ښودلی او ویلي یې دي چې ورسره د شویو بیړنیو او د خوندیتوب د نورو مرستو هدف دادی چې له دوی سره د باعزته ژوند په رغولو کې مرسته وکړي.

ټاکل شوې ده چې افغان سوک وهونکی محمد زکریا زماني نن له خپل روسي سیال سره مخامخ شي.

نوموړي پر خپله فیسبوک پاڼه کې هیله څرګنده کړې چې د روژې د مبارکې میاشتې په دې شپه به د افغانستان لپاره یوه لویه بریا ترلاسه کړي.

دا مسابقه د ایرو ایشا اتلولۍ د سیالیو په ترڅ کې کیږي. د سوک وهنې دا لوبه لس پړاوونه (رونډونه) لري چې هر یو یې درې دقیقې دوام کوي.

ښاغلي زماني مخکې ویلي و، چې دی به د دریو روسي سوک وهونکو له ترټولو غوره سوک وهونکي سره چې لس پرله پسې سیالۍ یې ګټلي، مخامخ شي. په خپله زماني تراوسه ۱۱ مسابقې ترسره کړي چې اته یې ګټلې دي.