د افغانستان په تاریخ کې سیاسي لوړو ژورو د افغان ښځو پر ژوند سخت او تریخ اغېز کړی دی. په تېره یوه پيړۍ کې د دغه هیواد پاچاهان او سیاستوال د ښځو له وضعیت سره اړوندو هڅو په خاطر هم ستایل شوي او هم له برمه لوېدلي.
پر دې سربېره چې د ښځو د پرمختګ په برخه کې په تېرو سلو کلونو کې وخت په وخت د اصلاحاتو هڅې شوې، د افغان پاچاهانو او ولسمشرانو مېرمنې تر ډېره د عادي خلکو مخې ته لږ راڅرګندې شوې.
په دې برخه کې مو د افغانستان د دوو ملکو په ګډون د پنځو لومړیو مېرمنو ژوند ته کتنه کړې او د دوی د کورنۍ له غړو سره مو خبرې کړي.
ثریا طرزۍ په ۱۸۹۹م کال کې د سوريې په پلازمېنه دمشق کې د افغانستان د سیاسي څېرې سردار محمود بېګ طرزي په کور کې زېږېدلې وه. دې خپلې زده کړې په سوریه کې کړې وې او د امیر حبیب الله خان د سلطنت پر مهال له خپلې جلا وطنې کورنۍ سره بیرته افغانستان ته ستنه شوه.
ملکه حمیرا د افغانستان دوهمه ملکه وه چې عمومي پام یې ځان ته اړولی وو. دا د افغانستان له شاهي کورنۍ د سردار احمد شاه خان لور او د افغانستان د وروستي پاچا محمد ظاهر شاه مېرمن وه.
مېرمن زینب په ۱۹۱۷م کال کې د پاچا محمد نادر شاه او ملکې ماه پرور په کور کې زېږېدلې وه.
مېرمن فتانه په ۱۹۵۳م کال کې د افغانستان په بغلان ولایت کې زېږېدلې ده. دې د فارسي ژبې او ادبیاتو په برخه کې دکتورا کړې او په هندوستان کې د پوهنتون د استادې په توګه دنده پر مخ وړي.
ظاهره رباني شا او خوا څلور کاله د افغانستان لومړۍ مېرمن پاته شوې.
مېرمن زینت په ۱۹۷۵م کال کې په کابل کې زېږېدلې او په کابل پوهنتون کې يې د طب په برخه کې لوړې زده کړې کړې.
د افغانستان لومړۍ مېرمن، رولا غني د لبنان په بیروت کې زېږېدلې او لویه شوې ده.