افغانستان
خلک په اطلاع رسونه کې د "راډیو" رول څنګه ارزوي؟
فبرورۍ ۱۳ مه د "راډیو" له نړیوالۍ ورځې سره برابره ده او خلک په اطلاع رسونه کې د راډیو ګانو رول د پام وړ بولي.
راډیو د خپل پیدایښت له وخته ترننه له غږ نه په استفادې خلکو ته د اطلاع په رسولو کې ځانګړې وه.
د افغانستان خلک د بېلابېلو لاملونو له امله ټکنالوجۍ ته زیات لاس رسی نه لري، ناامنۍ او د برښنا نشتوالی هغه څه دي چې انټرنېټ ته یې د خلکو لاسرسی لاپسې محدود کړی، ښايی همدا لامل وي چې په دې هيواد کې راډیو ډېر اورېدونکي لري.
په کمه بیه او په سختو شرایطو کې اطلاع ته رسول، هغه هم په نورو هېوادونو کې د دغې غږېزې رسنۍ یوه بله ځانګړنه ده.
د کرونا ویروس خپراوي سره راډیو واتوانېده، چې په ښارونو او لرې پرتو سیمو کې خلک د دغه ویروس له خطره خبر کړي.
د تېر کال د کب په پنځمه په افغانستان کې د کرونا ویروس لومړنۍ پېښه ثبت شوه، له هغې وروسته تراوسه خلکو ته په ځانګړې توګه په اطلاع رسونې کې د راډیو رول د پام وړ او مهم و.
د کونړ اوسېدونکی نصار احمد په دې اړه ازادي راډيو ته وویل: "د کرونا ویروس د خپراوی په وخت کې هغه اعلانونه چې د راډیو ګانو له لارې خلکو ته نشرېدل خلکو ته ډېر ګټور و، په ځانګړې توګه هغه خلکو ته چې په لرې سیمو کې ژوند کوي، دوی ته دا ورزده کړل شول، چې څنګه له کرونا ځان وساتي او روغتیايي تدابیر عملي کړي."
د ننګرهار اوسېدونکي نصرالله وویل: "چېرته چې موږ ژوند کوو، له راډیو پرته هیڅ شي ته هم لاس نه لرو، نه تلویزیون، نه اخبار او نه هم نور د اطلاع رسونې وسایل، همدا راډیو وه، چې موږ اورېدوه او په ژوند کې مو روغتیايي سپارښتنې عملي کولې."
د افغانستان د عامې روغتیا وزارت مسوولین هم وايي، د کرونا ویروس د خپراوی په وخت کې یې ډیری اعلانونه او د دې ناروغۍ په اړه عامه پوهاوی د راډیو له لارې و.
د دغه وزارت ویاند ډاکټر دستګیر نظري: "د کرونا ویروس له خپرېدو تر اوسه، د دغه ویروس د مخنیوي په اړه د عامه ذهنونو د روښانتيا او لازمو روغتیايي سپارښتنو په پام کې نیولو لپاره له ملي او سیمه ییزو ۱۵۰ راډیو ګانو ۲ زره ۶۳۳ ساعته د عامه پوهاوي اعلانونه خپاره شوي دي، د دغه پيغامونو لګښت د یونسیف له لوري ورکړل شوی."
په همدې حال کې د افغانستان له ازادو رسنیو د ملاتړ ادارې اجرائیوي رئیس عبدالمجیب خلوتګر ازادي راډیو ته وویل، چې ۷۵ سلنه افغانان راډیو اوري.
هغه زياتوي: "د هغو څېړنو په اساس چې شوې، په افغانستان کې ۷۵ سلنه خلک راډیو ته بشپړ لاسرسی لري، په داسې حال کې چې تلویزیون ته څو چنده کم لاس رسی لري، حتی نیم یې هم نه لري، موږ د کرونا ویروس په دوران کې د اطلاع رسونې په برخه کې د رسنیو په ځانګړې توګه د رادیو ګانو چې له کویډ۱۹ سره څه ډول چلند وکړي د رول د پام وړ و."
په لومړي ځل راډیو په ۱۸۹۶ میلادي کال کې د ایټالیايي عالم ګلوګلیمو مارکوني له لوري اختراع شوه، خو اوس یې هم په دومره ډېرو رسنیو کې ځانته ځانګړی ځای ساتلی.
که څه هم په ۱۳۰۲ لمریز کال کې د کابل په پل ارتل کې په کمو امکاناتو راډیو دستګاه کار پیل کړ او ان تر دې چې د غږ د ثبت دستګاه یې هم نه درلوده، خو په ۱۳۲۰ لمریز کال کې زیات امکانات ترلاسه کړل.
د هر کال په تېرېدو په راډیو ګانو کې کار هم توپیر کوي، محمود کوچی چې نږدې څلور لسیزې یې په راډیو کې کار کړی وايي: "په هغه وخت کې موږ اصلا تليفون او مبایل هم نه و، هغه کس سره چې کار به دې و ورسره ، ډېر ستونزمن و، د غږونو په راټولولو کې زیات مشکلات و، که څه هم ټکنالوجي نه وه، موږ به د ریواکس په وسیله خپلې برنامې ایډیټ کولې، ریواکس کار ستونزمن و، فیتې وې، په هغه کې ایډیت ډېرې ستونزې درلودې، اوس زیات سهولتونه رامنځته شوي دي."
که څه هم په افغانستان کې له ازادو رسنیو د ملاتړ ادار په افغانستان کې د فعالاو راډیو ګانو شمېر۱۹۰ ښيي، خو د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت دغه شمېر له ۲۶۰ زیات یادوي.
يونيسکو په ۲۰۱۲ کې د فبرورۍ ۱۳ د راډیو نړیوالې ورځې په نوم ونوموله، له هغې وروسته یاده ورځ هر کال له دغې وسیلې نه د اطلاع رسونې احترام لپاره نمانځل کېږي.
په ۲۰۱۳ میلادي کال کې د دغه سازمان د معلوماتو پربنست په ټوله نړۍ کې د راډیو ۴۴ زره دستګاوې فعالیت لري، که څه هم راډیو د نړۍ پخوانۍ رسنۍ بلل کېږي، خو د وخت په تېرېدو سره سره بیاهم زیات اورېدونکي لري.
د ورځې تازه خبرونه دلته ولولئ
طالبانو د کندهار د جهادي مدرسې د استاد "محمدعمر جان اخندزاده" مړینه تایید کړه
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د کندهار د جهادي مدرسې د استاد او د طالبانو د کره کتنې ادارې د غړي شیخ الحدیث محمدعمر جان اخندزاده مړینه تایید کړه.
په پاکستان کې ځینو سرچینو ویلي، دغه کس د بلوچستان ایالت کوټې ته نږدې په "نوي کلي" کې د یوه جومات ملا امام هم و چې پرون ناوخته د وسلهوالو په حمله کې وژل شوی دی.
د طالبانو یوې سرچینې ویلي، دغه ملا د طالبانو عمومي مشر ملا هبت الله اخندزاده ته له نږدې کسانو و.
مجاهد نن په خپله ایکس شبکه کې د محمد عمر جان اخندزاده د مړینې خبر تایید کړی، خو دا یې نه دي ویلي چې هغه چېرې وژل شوی دی.
د طالبانو ویاند نن په خپله ایکس شبکه کې ویلي، دا وژنه د اسلام د دښمنانو کار دی.
په بلوچستان کې د پولیسو یوه چارواکي جواد طارق د ازادي راډیو مشال څانګې ته ویلي چې د دې پېښې په اړه څېړنې کوي.
د یونېسف شریکان په افغانستان کې د رواني ټولنیز ملاتړ د برابرولو لپاره چمتووالی لري
د ماشومانو د ملاتړ لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونېسف وايي، په افغانستان کې د دوی شریکان په ساحه کې دي او د رواني ټولنیز ملاتړ د برابرولو لپاره چمتووالی لري.
په افغانستان کې د یونېسف استازي تاج الدین اويوالي پرون په خپله ایکس شبکه کې لیکلي چې دغه مرستندویان د وروستیو سېلابونو او اورښتونو له کبله زیانمنو شویو ته لومړنۍ مرستې، د څښاک پاکې اوبه او د خوندیتوب بستې هم برابروي.
نوموړي په افغانستان کې د سېلابونو د زیانونو په باب پر خواشینوونکو راپورونو خپګان ښودلی او ویلي یې دي، اغېرمن شوي کسان یې په سوچونو او دعاوو کې دي، په ځانګړي ډول هغه کسان چې خپل خپلوان یې په دغو سېلابونو کې مړه شوي دي.
د طالبانو د حکومت د هواپېژندنې ریاست وايي، د یکشنبې تر ورځې به د افغانستان په ۲۹ ولایتونو او همداراز سالنګونو کې اورښت دوام وکړي.
د طالبانو چارواکي وايي، د وروستیو ورځو د سېلابونو او اورښتونو له کبله ۷۰ تنه مړه شوي او ۵۶ نور ټپیان شوي دي.
ملګرو ملتونو د افغانستان له داخلي بېځایه شویو سره د چین د مرستو مننه کړې
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمېشنرۍ د چین د دولت مننه کړې چې په افغانستان کې له داخلي بېځایه شویو سره د بشري مرستو په رسولو کې همکاري کوي.
دغې ادارې نن په خپله ایکس شبکه کې لیکلي: "ستاسو ملاتړ له موږ سره مرسته کوي چې په افغانستان کې یو شمېر زیانګالو خلکو ته امېد او مرسته چمتو کړو."
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو د لویې کمېشنرۍ د معلوماتو له مخې، دا مهال په افغانستان کې د داخلي بېځایه شویو شمېر درې میلیونه او دوه نیم لکه دی او پنځه میلیونه او درې لکه نور افغانان په ګاونډیو هېوادونو کې د پناه غوښتونکو په توګه ثبت شوي دي.
که څه هم ژمی ختم شوی، خو د افغانستان په ګڼو ولایتونو کې اورښتونه روان دي چې د دغو بېځایه شویو ژوند یې هم اغېزمن کړی دی.
د افغانستان په ګڼو ولایتونو کې د واورې، باران، تالندې، برښنا او سېلابونو اټکل شوی
د افغانستان په ګڼو ولایتونو کې د واورې، باران، تالندې، برښنا او سېلابونو وړاندوینه شوې ده.
د طالبانو د حکومت د ترانسپورت او هوايي چلن وزارت د هواپېژندنې ریاست وايي، د یکشنبې تر ورځې به د افغانستان په ۲۹ ولایتونو او همداراز سالنګونو کې ورښت دوام وکړي.
دې ادارې پرون (پنجشنبې) پر خپله ایکسپاڼه ولیکل چې په بدخشان، تخار، بغلان، نورستان، کونړ، ننګرهار، لغمان، پنجشیر، لوګر، غزني، کاپیسا، کابل، پروان، سمنګان، بلخ، سرپل، فاریاب، بامیان، میدان وردک، ډایکنډي، پکتیا، پکتیکا، خوست، بادغیس، غور، هلمند، اروزګان، کندهار او زابل ولایتونو کې د ورښت وړاندوینه کوي.
د هواپېژندنې د ریاست له اټکل سره سم به د باران اندازه له ۱۵ تر ۶۰ میلي مترو پوري او د واورې له ۱۵ تر ۳۹ سانتي مترو پورې وي.
له پېښو سره د مبارزې وزارت د معلوماتو له مخې، د وروستیو ورځو د سیلونو او ورښتونو له کبله ۷۰ تنه مړه شوي او ۵۶ نور ټپیان شوي دي.
طالبان: د ترکیې د ډاکترانو یوه ډله افغانستان ته راغلې
د طالبانو د عامې روغتیا وزارت وايي چې د ترکیې د ډاکترانو یوه ډله افغانستان ته ورغلې ده.
دغه وزارت پرون پنجشنبې پر خپله ایکسپاڼه خبر ورکړ چې د ترکیې د ډاکترانو ډله به د افغان ډاکترانو په همکارۍ د کابل په اتاترک روغتون کې د ماشومانو د یورولوژۍ پېچلي او اختلاطي جراحي عملیات په وړیا توګه ترسره کړي.
دا ډله به همداراز له افغان ډاکترانو سره د یورولوژۍ په برخه کې خپلې تجربې شریکې کړي.
د روغتیا نړیوال سازمان د فبرورۍ په میاشت کې په یوه راپور کې ویلي وو چې ۲۰۲۴م کال به د افغانستان لپاره په روغتیايي سکتور کې له ستونزو ډک کال وي.
د اسیا فوټسال سیالۍ؛ افغانستان له کویټ سره سیالي لري
د اسیا د فوټسال د سیالیو په دوام کې د افغانستان لوبډله سبا شنبې له کویټ سره مخامخ کېږي.
دا سیالي به د افغانستان په وخت د ماسپښین په یوه نیمه بجه په تایلنډ کې پیل شي.
پرون افغانستان خپله لومړۍ لوبه پر ایران درې پر یو وبایلله.
د افغانستان درېیمه سیالي به د دوشنبې په ورځ له بحرین سره وي.
دا سیالۍ د اپرېل په ۲۸مه پای ته رسېږي.
د ترکیې ځواکونو د ایوالیک په ساحل کې ۴۰ افغان کډوال نیولي
د ترکیې ساحلي ساتونکي وايي چې ۴۰ افغان کډوال یې د ایوالیک ښار په ساحل کې نیولي دي.
د ترکیې رسنیو پرون پنجشنبه راپور ورکړ چې دا کډوال، چې په یوه بېړۍ کې سپاره وو، له نیول کېدو وروسته په ایوالیک ښار کې د کډوالو د بیرته ستنېدو مرکز ته وسپارل شول.
اکثره افغانان له ترکیې څخه یونان او نورو اروپايي هېوادونو ته ځي.
په وروستیو کې د ترکیې پولیسو د غیرقانوني کډوالو نیونې ډېرې کړي دي.
دغه هېواد زرګونه افغانان بېرته افغانستان ته بېرته ستانه کړي دي.
طالبان: پاکستان د افغان ملي بانک د غصب شویو جایدادونو په ورستنولو کې همکاري نه کوي
د پاکستان په کراچۍ ښار کې د طالبانو د حکومت کونسل عبدالجبار تخاري وايي، د پاکستان حکومت د افغان ملي بانک د غصب شویو جایدادونو په ورستنولو کې مرسته نه کوي.
ده پر خپله ایکسپاڼه لیکلي چې له هلوځلو سره سره د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت او پولیس د افغان ملي بانک د شتمنیو په بېرته ورسپارلو کې همکاري نه ده کړې.
تخاري زیاته کړې، لا هم د پاکستان له بهرنیو چارو وزارت سره خبرو ته دوام ورکوي چې د افغان ملي بانک غصب شوي جایدادونه خلاص کړي.
د پاکستان حکومت په دې اړه څه نه دي ویلي.
د بریتانیا سنا رونډا ته د یو شمېر افغان پناه غوښتونکو د لېږلو پلان رد کړ
د بریتانیا مشرانو جرګې رونډا ته د یو شمېر افغان پناه غوښتونکو د لېږلو پلان رد کړ.
د بریتانیا حکومت په پام کې لرل چې یو شمېر افغان کډوال، چې پخوا یې په افغانستان کې له برتانوي پوځیانو یا حکومتي موسسو سره همکاري کړې وه، رونډا ته واستوي.
خو پرون پنجشنبې سنا جرګې د حکومت دا طرحه د ۱۹۵ مخالفو رایو په وړاندې په ۲۴۷ موافقو رایو رد کړه.
د یوناما مشرې له افغانانو سره د هند د بشري ملاتړ او حیاتي مرستو مننه کړې
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولي یا یوناما وايي، د دې ادارې مشرې روزا اوتنبایووا په نوي ډیلي کې د هند د بهرنیو چارو له وزیر ایس جی شنکر سره په کتنه کې له افغانانو سره د هند د بشري ملاتړ او حیاتي مرستو مننه وکړه.
د یوناما د اعلامیې له مخې اوتنبایووا په دې کتنه کې په افغانستان کې د موجوده چلنجونو ختمېدو لپاره د هند د سیمه ییز او نړیوال ملاتړ پر ارزښت هم بحث وکړ.
شنکر پر خپله ایکس شبکه لیکلي چې په دې کتنه کې یې د افغانستان پر اوسني وضعیت نظرونه تبادله کړل او دا موضوع یې هم یاده کړه چې هند افغانستان ته د غنمو، درملو، قرطاسیې او نورو توکو په برخه کې مرسته کړې ده.
هند ویلي چې له ستونزو او محدودیتونو سره سره په افغانستان کې خپلو بشري مرستو ته دوام ورکړي.