د افغانستان د ماليي وزارت وايي، د ولسى جرګى له خوا، د روان لمريز كال د بودجې ردېدل، د دولتي ارګانونو په ورځنيو چارو او د لويو پروژو په پلي كېدو ناوړې اغيزې غورځولى شي.
د دې وزارت وياند عزيز شمس د پنجشنبى په ورځ ازادي راډيو ته وويل، سره له دې چې د انكشافي بودجې ډيره برخه د مرستندويو هېوادونو او بهرنيو موسسو له خوا تمويليږي او د دولت په واك نه ده، خو بيا هم د ماليې وزارت هڅه كړې ده، چې پراختيايي پروژې، د خلكو او سيمو د غوښتنو او اړتياو په پام كې نيولو سره ترتيب او بودجه ورته ځانګړې كړي.
خو دا چې ولسى جرګه يې له ځينو برخو سره موافقه نه ده، دا مساله هرومرو د بود جې تصويب له ځنډ سره مخا مخ كوي.
"زموږ عادي بودجه د دولت د مامورينو د تنخواګانو او همدارنګه د ضروري موادو د اخيستلو لپاره ده او انكشافي بودجه مو د لويو پروژو د پلي كېدو لپاره ده.
د دواړو بودجو ځنډېدل، د چارو د پرمختګ او د پلان شويو ضروري پروژو د پلي كېدو مخه نيسي."
ښاغلي شمس وويل، د ۱۳۸۹ لمریز انكشافي بودجه دوه اتيا نيم ميليارده او انكشافي بودجه يې يوسلو پنځه لس ميليارده افغاني په پام نيول شوې ده.
د افغانستان ولسي جرګې كابو يوه مياشت د روان كال پر بودجه بحثونه وكړل او بالاخره د چهارشنبې په ورځ يې رد كړه او د يولړ بدلونونو راوستل يې په كې ضروري وګڼل.
كارپوهان هم دبودجى ځنډېدل، د دولت د روانو چارو او د پراختيايي پروژو د پلى كېدو په زيان بولي.
دكابل پوهنتون استاد او د اقتصادي چارو كارپوه استاد حميداله فاروقي وايي:
"په مجموع کې دغه مشکلات د افغانستان د خلکو په ضرر دی، بودجه ځان مقیدات لري، چې په خپل وخت او زمان باندې پلي شي، په وخت او زمان باندې منظور شي او د هغو نورو معیاراتو، چې په هغو کې د اجتماعتي عدالت تامین دی، د توازن او تعادل په سکتوري لحاظ او جغرافیايي لحاظ ضرور دی، چې باید ولري او په عین زمان کې په عام او پروژو بودجه کې باید په شفافیت سره مطرح شوی وي.
نو دغه ملاحظات باید مخکې له مخکې په نظر کې ونیول شي او پارلمان باید له دې څخه ډډه وکړي، چې بودجې سره ساسي برخورد ونه شي او هغه اختلاف چې د پارلمان او حکومت ترمنځ موجود دی، باید د خلکو منافع او ملت منافع د سوال لاندې رانه ولي."
د ماليې وزارت دا هم وايي، چې سږكال يې د تېرو كلونو په نسبت د بودجې په ترتيب كې ډېر دقت كړى دى او هڅه كوي، چې په رد شوى بودجه د ملى شورا د دواړو جرګو په مشوره بياهم غور وكړي او په لږه موده كې تصويبېدو ته چمتو كړي.
د ماليى وزارت چارواكي دا هم وايي، چې په وروستيو اتو كلونو كې د انكشافي بودجې يوازې شل په سلو کې د دولت په واك كې وه او دوى د لندن په كنفرانس كې له مرستندويو هېوادونو غوښتي دي، چې د انكشافي بودجې لږ څه زياته اندازه دې افغان دولت ته وركړي.
خو د ولسى جرګې غړي دا هم وايي، چې يوشمېر وزارتونه نه دي توانيدلي چې د بودجې زياته اندازه ولګوي.
د دې وزارت وياند عزيز شمس د پنجشنبى په ورځ ازادي راډيو ته وويل، سره له دې چې د انكشافي بودجې ډيره برخه د مرستندويو هېوادونو او بهرنيو موسسو له خوا تمويليږي او د دولت په واك نه ده، خو بيا هم د ماليې وزارت هڅه كړې ده، چې پراختيايي پروژې، د خلكو او سيمو د غوښتنو او اړتياو په پام كې نيولو سره ترتيب او بودجه ورته ځانګړې كړي.
خو دا چې ولسى جرګه يې له ځينو برخو سره موافقه نه ده، دا مساله هرومرو د بود جې تصويب له ځنډ سره مخا مخ كوي.
"زموږ عادي بودجه د دولت د مامورينو د تنخواګانو او همدارنګه د ضروري موادو د اخيستلو لپاره ده او انكشافي بودجه مو د لويو پروژو د پلي كېدو لپاره ده.
د دواړو بودجو ځنډېدل، د چارو د پرمختګ او د پلان شويو ضروري پروژو د پلي كېدو مخه نيسي."
ښاغلي شمس وويل، د ۱۳۸۹ لمریز انكشافي بودجه دوه اتيا نيم ميليارده او انكشافي بودجه يې يوسلو پنځه لس ميليارده افغاني په پام نيول شوې ده.
د افغانستان ولسي جرګې كابو يوه مياشت د روان كال پر بودجه بحثونه وكړل او بالاخره د چهارشنبې په ورځ يې رد كړه او د يولړ بدلونونو راوستل يې په كې ضروري وګڼل.
كارپوهان هم دبودجى ځنډېدل، د دولت د روانو چارو او د پراختيايي پروژو د پلى كېدو په زيان بولي.
دكابل پوهنتون استاد او د اقتصادي چارو كارپوه استاد حميداله فاروقي وايي:
"په مجموع کې دغه مشکلات د افغانستان د خلکو په ضرر دی، بودجه ځان مقیدات لري، چې په خپل وخت او زمان باندې پلي شي، په وخت او زمان باندې منظور شي او د هغو نورو معیاراتو، چې په هغو کې د اجتماعتي عدالت تامین دی، د توازن او تعادل په سکتوري لحاظ او جغرافیايي لحاظ ضرور دی، چې باید ولري او په عین زمان کې په عام او پروژو بودجه کې باید په شفافیت سره مطرح شوی وي.
نو دغه ملاحظات باید مخکې له مخکې په نظر کې ونیول شي او پارلمان باید له دې څخه ډډه وکړي، چې بودجې سره ساسي برخورد ونه شي او هغه اختلاف چې د پارلمان او حکومت ترمنځ موجود دی، باید د خلکو منافع او ملت منافع د سوال لاندې رانه ولي."
د ماليې وزارت دا هم وايي، چې سږكال يې د تېرو كلونو په نسبت د بودجې په ترتيب كې ډېر دقت كړى دى او هڅه كوي، چې په رد شوى بودجه د ملى شورا د دواړو جرګو په مشوره بياهم غور وكړي او په لږه موده كې تصويبېدو ته چمتو كړي.
د ماليى وزارت چارواكي دا هم وايي، چې په وروستيو اتو كلونو كې د انكشافي بودجې يوازې شل په سلو کې د دولت په واك كې وه او دوى د لندن په كنفرانس كې له مرستندويو هېوادونو غوښتي دي، چې د انكشافي بودجې لږ څه زياته اندازه دې افغان دولت ته وركړي.
خو د ولسى جرګې غړي دا هم وايي، چې يوشمېر وزارتونه نه دي توانيدلي چې د بودجې زياته اندازه ولګوي.