د اسرائیل پخوانی ولسمشر شیمون پرز نن د میزان په اوومه د ۹۳ کلنۍ په عمر مړ شو.
شیمون پرز دوه دورې صدارت کړی او د اسرائیل جمهوري ریاست ته هم رسېدلی و.
هغه له معدودو اسرائیلي سیاستوالو ګڼل کېده چې د اسرائیل دولت د جوړېدو په چارو کې یې لوی لاس درلود.
له دې امله، هغه ته د اسرائیل د بنسټ اېښودونکي او د اسرائیل د "پلار" خطاب کېږي.
د اسرائیل د پخواني صدراعظم شیمون پرز سیاسي ژوند تر ډېره حده د اسرائیل د یهودي دولت له تشکیل سره تړلی ګڼل کېږي.
پرز په ټوله نړۍ کې پېژندل شوی، یهودي سیاستوال او د نوبل معتبرې جایزې له ګټونکو دی.
هغه د دې لپاره چې د سولې په لور یې د خپل هېواد حرکت پيل کړی و، په اسرائیلو او د نړۍ د یهودیانو په ټولنه کې زیات محبوبیت درلود.
شیمون پرز له دوو اوونیو راهیسې د دماغي سکتې له امله په روغتون کې بستر و.
د ډاکټرانو په وینا، د پرز په دماغ کې وینه بهېده او د اسرائیل په یوه روغتون کې تر جدي څارنې او درملنې لاندې و.
خو د هغه زوی شیمی پرز «Chemi Peres» نن د روغتون مخکې خبریالانو ته وویل:
"زه په ډېره خواشینۍ تاسو خبروم چې د اسرائیلو ګران پلار او د دې هېواد نهم ولسمشر، نن سهار له نړۍ سترګې پټې کړې. موږ احساس کوو چې د اسرائیل خلک او ټوله نړۍ په دې لوی غم کې راسره شریکه ده."
د اسرائیل صدراعظم بنیامین نتنیاهو نن د شیمون پرز د مړینې له امله د خواشینۍ په پیغام کې ویلي چې یوې ځانګړې کمېټې تهیې د هغه د جنازې د مراسمو د تنظیم مسؤلیت سپارلی دی.
په اسرائیل کې د شیمون پرز جنازې ته ښايي د نړۍ د زیاتو هېوادونو مشران او سیاسي رهبران ورشي.
د چارواکو په وینا، د هغه مړی به سبا د اسرائیل پارلمان په ودانۍ یا دولتي کنیسه کې ایښی وي چې خلک يې لیدو او وروستي درناوي ته ورشي.
د پرز جنازه د جمعې په ورځ په بیتالمقدس کې د اسرائیلو په ملي هدیره "مونت هرزل" کې خاورو ته وسپارل شي.
د شیمون پرز یوه همکار ویلي، د جنازې مراسم د هغه د خوښې او غوښتنې پر اساس تنظیم شوی او مړی یې هم د هغه په خوښه په "مونت هرزل" کې خاورو ته سپارل کېږي.
د امریکا ولسشر بارک اوباما، شیمون پرز ته د اسرائیلو د ماهیت څرګندولو د هېندارې خطاب کړی دی.
اوباما ویلي:
"په نړۍ کې داسې کم خلک دي چې په خپلو انساني هڅو یې د بشري تاریخ مخ بدل کړی، د بشري اخلاقي ارزښتونو میدانيې پراخ کړی، موږ تهیې رازده کړي چې د انسانانو په توګه له ځانه زیاته توقع وکړو او شیمون پرز له هغو معدودو کسانو وو."
د بارک اوباما په وینا، د شیمون پرز په مړینه د نړۍ یو څراغ مړ شو خو د امید او خوشبینۍ هغه څراغ به چې د اوباما په وینا، پرز لګولی، د تل لپاره بل پاتې شي.
د شیمون پرز زوم او د هغه ډاکټر رافي والدن ویلي چې هغه سهار وختي، له تکلیفه پرته ساه ورکړه.
د اسرائیل ټولو راډیويي او ټلوېزیوني چاینلونو خپلې خپرونې نن د شیمون پرز پر شخصي ژوند او سیاسي هڅو خبرو ته ځانګړي کړې دي.
شیمون پرز په ۱۹۲۳ میلادي کال کې د وژینو ښار کې چې هغه مهال د پولنډ خاورې برخه وه او اوس په بېلاروس پورې تړلې سیمه ده، د شیمون پرسکي په نوم زېږېدلی و.
د هغه پلار د کورونو دوهم لاس لوازم خرڅول.
هغه په ۱۹۳۴ میلادي کال کې له خپلې کورنۍ سره اسرائیل ته کډه شو.
شیمون پرز ۲۹ کلن و چې د اسرائیل دفاع وزارت مشرتابه ته ورسېد او باور پر دې دی چې د دې هېواد پوځیې مسلح کړ.
خو یوه مسئله چې تلیې د هغه پر سیاسي ژوند سیوری کړی و دا وه چې پرز د اسرائیل په پوځ کې خدمت نهو کړی، هېڅکلهیې پوځي یونیفورم نهو اغوستی او د اسرائیل د دفاع لپاره په جګړه کې یې ګډون نهو کړی.
شیمون پرز په خپل ژوند کې ۱۰ کتابونه لیکلي چې په زیاتو کې یې د "نوي منځني ختیځ" د جوړېدو په اړه خپل نظر څرګند کړی.
شیمون پرز په ټول منځني ختیځ کې د اقتصادي او فرهنګي اړیکو د پراختیا په مرسته د ثبات د ټېنګېدو نظر درلود.
باور پر دې دی چې شیمون پرز په اووه لسیزه سیاسي ژوند کې اسرائیل له ځینو سختو شرایطو بریالی تېر کړ.
د پنځوسمې میلادي لسیزې په ترڅ کې د اسرائیل د اټمي پروګرام رامنځته کول، په لبنان کې د اسرائیل د پوځيانو د رول ختمول، په ۱۹۸۰م کلونو کې د سخت مالي تورم کنټرول او بیا له فلسطینیانو سره د سولې د مذاکرو پيل د شیمون پرز د ښه سیاسي تدبیر بېلګې ګڼل کېږي چې له املهیې د نوبل جایزه هم وګټله.